Uzasadnienie chęci integracji systemów

W artykule zatytułowanym Komu potrzebna jest integracja systemów alarmowych?, który w zeszłym roku napisaliśmy razem z Cezarym Mecwaldowskim na temat integracji systemów alarmowych opisaliśmy kilka głównych czynników, które wypływają na decyzję inwestora o zastosowaniu systemu integrującego, tj:

• Na etapie projektowania systemów, gdzie znana jest ich wielkość i liczba urządzeń, a także potrzeby funkcjonalne i cel stosowania. Systemy zintegrowane pozwalają uzyskać znacznie więcej funkcjonalności niż integrowane podsystemy i urządzenia.
• Na etapie istniejących systemów, kiedy koszt integracji jest odpowiednio proporcjonalny do integrowanych podsystemów i celu stosowania, wymagany jest wysoki poziom bezpieczeństwa obiektu.
• Na etapie istniejących systemów, kiedy liczba urządzeń i systemów sprawia trudności obsłudze (rozpoznanie zdarzenia, weryfikacja i reakcja) oraz nie pozwala na utrzymanie bieżącej sprawności systemów, wzrasta liczba usterek, napraw a inwestor traci poczucie posiadanego nadzoru nad urządzeniami i kosztami (rosną koszty eksploatacji).
• Na etapie istniejących systemów, kiedy pojawiają się trudności w efektywnej ich obsłudze przez użytkowników np. służbę ochrony, kiedy występują częste zmiany kadry, wiele lokalizacji i różnych systemów (co generuje potrzebę ujednolicenia obsługi i szkoleń, chociażby ze względu na możliwość zastępstw w ochronie obiektów)¹.

W zależności od tego, co jest naszym głównym motywatorem do realizacji integracji systemów alarmowych zakres i sposób realizacji tego projektu może się istotnie różnić.

Integrowane systemy i urządzenia

Wprawdzie nie istnieje zamknięty katalog systemów i urządzeń, które mogą być integrowane, to jednak najczęściej branymi pod uwagę przez inwestora są: Systemy Sygnalizacji Włamania i Napadu (SSWiN), System Kontroli Dostępu (SKD), System Dozoru Wizyjnego (SDW), System Sygnalizacji Pożaru (SSP), System Automatyki Pożarowej (SAP), Stałe Urządzenia Gaśnicze (SUG) oraz Systemy Automatyki Budynkowej (SAB).Coraz częściej integracja obejmuje również systemy obsługi gości, systemy rejestracji czasu pracy, systemy depozytorów kluczy, systemy interkomowe, systemy zarządzania windami, systemy zarządzania wizją i inne.

Nie istnieje również jedyna możliwa struktura zintegrowanego systemu. Możliwe zatem jest takie zaprojektowanie systemu, gdzie informacje z poszczególnych systemów przesyłane są w jedno centralne miejsce i dopiero później rozdzielane pomiędzy systemami, jak również gdzie pomiędzy systemami występują bezpośrednie połączenia.

Typy integracji

Wymagania dotyczące integracji aplikacji alarmowych z innymi systemami określa norma PN-EN 50398-1:2017-10 - Systemy alarmowe - Systemy alarmowe łączone i zintegrowane - Część 1: Wymagania ogólne. Zasadniczo wyróżnia ona cztery typy integracji, w których stosuje się różne sposoby komunikacji pomiędzy integrowanymi urządzeniami i systemami. W tej klasyfikacji Typ 1 jest najprostszym, a Typ 4 jest najbardziej złożonym.

Typ 1 W pierwszym typie integracja polega na jednokierunkowym przekazywaniu komunikatów lub sygnałów z jednego systemu lub urządzenia do drugiego.

Typ 2 W drugim typie otrzymujemy dodatkowo stałe monitorowanie połączenia i tym samym informacje o błędach.

Typ 3 W trzecim typie system lub urządzenie, które pierwotnie są odbiorcami komunikatu lub sygnału wysyłają informację zwrotną o wykonaniu lub niewykonaniu operacji.

Typ 4 W przypadku czwartego typu występują wszystkie dotychczasowe połączenia a cała komunikacja jest szyfrowana.

Wszystkie zaprezentowane powyżej typy integracji są typami przyrostowymi, co oznacza, że dany typ integracji obejmuje również wymagania przypisane typom integracji niższego poziomu. Decyzja o tym jaki typ integracji należy zastosować powinna zależeć od wyników przeprowadzonej analizy ryzyka. Jednocześnie warto podkreślić, że w ramach integrowanego systemu sposoby komunikacji pomiędzy poszczególnymi systemami lub urządzeniami nie muszą być tego samego typu.

Klasy urządzeń sterujących

Wspomniana już norma opisuje także wymagania dla centralnych urządzeń sterujących (ang. Central Control Facilities). Zasadniczym zadaniem tych urządzeń jest informowanie operatorów systemu ostanie systemu, jednakże mogą one także posiadać funkcje zarządzające i sterujące. W normie wyróżniono trzy klasy centralnych urządzeń sterujących, gdzie Klasa 1 jest najniższa, a Klasa 3 jest najwyższa.

Klasa 1 Centralne urządzenia sterujące w pierwszej klasie przeznaczone są wyłącznie do stosowania w tych miejscach, gdzie wpomieszczeniu obsługi znajdują się jednocześnie klawiatury lub wyświetlacze stanów poszczególnych integrowanych systemów. W przypadku awarii centralnego urządzenia sterującego, operator systemu będzie miał bowiem możliwość odebrania alarmu z systemów integrowanych.

Klasa 2 Centralne urządzenia sterujące w drugiej klasie przeznaczone są do stosowania w miejscach, gdzie urządzenie sterujące przynajmniej jednego integrowanego systemu nie znajduje się w tej samej lokalizacji. W tym przypadku integracja realizowana jest zarówno przez centralną jednostkę komputerową, jak również poprzez bezpośrednie połączenia pomiędzy systemami.

Klasa 3 Centralne urządzenia sterujące w trzeciej klasie przeznaczone są do stosowania w miejscach, gdzie urządzenie sterujące przynajmniej jednego integrowanego systemu nie znajduje się w tej samej lokalizacji, czyli jest to przypadek z drugiej klasy, a dodatkowo wymagana jest redundancja centralnego urządzenia sterującego.

Wymagania techniczne i organizacyjne

Wymagania techniczne i organizacyjne dla Klasy 1 i Klasy 2 obejmują przede wszystkim:

• konieczność ciągłego monitorowania pracy centralnego urządzenia sterującego i sygnalizowanie dźwiękowo i wizualnie każdego przypadku awarii. Monitorowaniem objęte powinno zostać również zasilanie sieciowe;
• konieczność istnienia specjalnej procedury na wypadek awarii centralnego urządzenia sterującego, która jako minimum powinna określać w jaki sposób uzyskać dostęp do poszczególnych systemów alarmowych i je obsługiwać;
• konieczność ciągłego monitorowania stanu połączeń z poszczególnymi aplikacjami i sygnalizowania każdej awarii zgodnie z wymaganiami czasowymi;
• konieczność zapewnienia zasilania awaryjnego centralnego urządzenia sterującego przez czas niezbędny do uruchomienia procedur na wypadek awarii.

Wymagania techniczne i organizacyjne dla Klasy 3 obejmują wszystkie powyższe a dodatkowo wymagana jest redundancja centralnego urządzenia sterującego.

W tym miejscu warto również podkreślić, że wszystkie integrowane systemy muszą spełniać wymagania określone w normach dotyczących tychże właśnie systemów. Jedno z główny założeń integracji stanowi bowiem, że integracja systemów nie może uzasadniać złagodzenia wymagań itym samym obniżenia poziomu bezpieczeństwa systemów.

Jeżeli natomiast jakieś elementy są wykorzystywane przez więcej niż jeden system muszą one spełniać wymagania wszystkich tych systemów, a gdy integrowane są systemy wykonane w różnych klasach czy na różnych poziomach, elementy wspólne muszą spełniać wymagania określone dla systemu wyższej klasy lub poziomu.

Realizacja procesu integracji

Integracja systemów alarmowych jest projektem wymagającym w swojej istocie i dlatego warto przeprowadzić go w sposób metodyczny. Zazwyczaj realizuje się go w kolejno następujących po sobie etapach:

• planowanie systemu;
• projektowanie systemu;
• instalowanie systemu;
• uruchomienie systemu;
• sprawdzenie systemu;
• przekazanie systemu;
• konserwowanie systemu.

W tym miejscu chciałbym zwrócić szczególną uwagę na pierwszy etap projektu. Proces integracji systemów alarmowych powinno się rozpocząć od zdefiniowania wymagań i oczekiwań inwestora a następnie opracowania koncepcji działania systemu zintegrowanego. Wszystkie kolejne etapy są pochodną założeń i ustaleń poczynionych na samym początku i z tego powodu należy podejść do niego niezwykle rzetelnie. Zazwyczaj nie warto i nie opłaca się traktować go pobieżnie, gdyż nawet jeżeli zaoszczędzimy jakiś czas na początku, to prawdopodobnie skutkować to będzie poważnymi problemami i trudnościami na kolejnych etapach realizacji projektu.

Sergiusz Parszowski
Lider zespołu eksperckiego Instin.pl. Konsultant w sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego, zarządzania kryzysowego oraz bezpieczeństwa osób i obiektów. Audytor i szkoleniowiec.

¹ C. Mecwaldowski, S. Parszowski, „Komu potrzebna jest integracja systemów alarmowych?”, Ochrona i Bezpieczeństwo Nr 2/2021.