Wydzielające się w czasie pożaru ciepło i trujące gazy powodują bezpośrednie niebezpieczeństwo nie tylko dla ludzi przebywających w budynku, ale także zagrożenie pośrednie poprzez uszkodzenie instalacji i urządzeń, których zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego funkcjonowania budynku w czasie pożaru. Z tego względu w przepisach techiczno-budowlanych dotyczących wymagań stawianych instalacjom elektrycznym znalazł się zapis mówiący o konieczności zapewnienia funkcjonowania i dostaw energii elektrycznej w warunkach pożaru przez wymagany czas działania urządzenia – nie krótszy niż 30 lub 90 minut. W obiektach budowlanych, w których przewody i kable przebiegają w obszarach chronionych stałymi urządzeniami gaśniczymi (tryskaczowymi) dopuszcza się ograniczenie czasu zapewnienia dostaw energii do 30 min. Kolejnymi urządzeniami przeciwpożarowymi, dla których wymagane jest zasilanie przez minimum 30 min są instalacje zasilające i sterujące urządzeniami klap dymowych.
Zasadniczym zadaniem instalacji funkcjonującej w czasie pożaru jest pewny przekaz sygnału lub zapewnienie ciągłości zasilania w warunkach pożaru. W związku z tym nie wszystkie obwody instalacji muszą funkcjonować w czasie pożaru, o czym często się zapomina.
Instalacje w obwodach, w których powinno stosować się kable i przewody wraz z odpowiednim systemem mocowań mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ludzi przebywających w obiekcie, odpowiedzialne są za wczesne wykrycie i ograniczenie pożaru, jego rozwój oraz przekazywanie informacji o zagrożeniu, a są to głównie instalacje:
- sygnalizacji pożarowej – obwody sterowań, sygnalizacji, alarmowania,
- oświetlenia bezpieczeństwa i ewakuacyjne – w rozwiązaniach z centralną baterią,
- dźwiękowego systemu ostrzegawczego – linie głośnikowe, połączenia z CSP,
- urządzeń gaszących – linie sterujące,
- wentylacji pożarowej – zasilanie i sterowanie wentylatorów,
- zasilające i sterujące wind pożarowych,
- urządzeń do odprowadzania dymu i ciepła – zasilanie siłowników, wentylatorów, sterowanie,
- zasilające pompy wodne do gaszenia pożaru, pompy substancji chemicznych,
- bezpiecznego wyłączania urządzeń,
- zasilające i sterujące drzwiami i bramami pożarowymi.
Bardzo istotną kwestią, o której często nie pamiętają projektanci i wykonawcy jest konieczność mocowania przewodów ognioodpornych (a więc takich, które zapewniają zasilanie przez określony czas w warunkach pożaru) za pomocą specjalnych systemów mocowań zapewniających podtrzymanie ich funkcji w czasie pożaru. Nie wystarczy więc zastosować kable ognioodporne, należy je również odpowiednio zamocować, tak aby wyeliminować możliwość załamania, zgięcia czy też innego uszkodzenia kabla, ponieważ w czasie pożaru ich izolacja staje się krucha i podatna na uszkodzenia powstałe podczas odkształceń.
Oprócz systemów mocowań istotne są również warunki budowlane, które muszą być spełnione, aby kable i przewody nie uległy wcześniejszemu, niż to jest założone, uszkodzeniu. Na działanie całego systemu podtrzymania funkcji wpływ ma:
- sposób przeprowadzenia kabla przez ściany i stropy – przejścia, przez które są one prowadzone powinny być uszczelnione odpowiednimi materiałami ognioodpornymi w sposób zapewniający klasę odporności ogniowej przepustu instalacyjnego zgodną z klasą odporności ogniowej przenikanego elementu. Przejścia kabli przez poziome przegrody przeciwpożarowe i przez ściany szybu – przejście kabli przez wewnętrzne ściany pomieszczeń, przegrody i stropy należy wykonywać w rurach, blokach itp. osłonach.
- rodzaj podłoża, na którym jest układany – z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego najwłaściwszym materiałem, na którym powinno się układać przewody jest podłoże betonowe, ponieważ konstrukcja budynku jest różna, wówczas kable powinno się układać głównie na elementach konstrukcyjnych, posiadających klasę odporności ogniowej równą co najmniej klasie podtrzymywania funkcji kabla lub kabla wraz z konstrukcją mocującą,
- osprzęt łączeniowy i rozdzielczy – powinien być zastosowany osprzęt posiadający stosowne dopuszczenia poświadczające jego klasę odporności ogniowej i powinien tak być dobrany, aby umożliwiał funkcjonowanie instalacji przez czas wymagany dla funkcjonowania kabla wraz z systemem mocowania,
- sposób mocowania do podłoża – pod pojęciem zamocowań należy rozumieć systemy nośne tras kablowych (Wszystkie te systemy mocowań powinny posiadać poświadczoną odpowiednim dokumentem klasę odporności ogniowej, co najmniej równą klasie podtrzymania funkcji mocowanego kabla.):
- z kablami ułożonymi pojedynczo mocowanymi na szynach obejmami z długimi rynienkami, mocowanie pojedynczymi lekkimi obejmami, układanie kabla w kanałach ochronnych na ścianach lub sufitach,
- trasy kablowe złożone z korytek kablowych,
- trasy złożone z drabinek kablowych.
- otaczające go elementy konstrukcyjne i instalacje budynku – instalacje powinny być prowadzone w takiej odległości od elementów konstrukcyjnych budynku, oraz odpowiednio zabezpieczone przed możliwością ich uszkodzenia w wyniku pożaru przez mocowania innych instalacji np. wentylacji, wodnokanalizacyjnych etc.
(...)
Więcej: OMiI 6/2013
mgr inż. Edward SKIEPKO
wykładowca Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie
