Nie ma wątpliwości co do tego, że od skutecznej ochrony przed przepięciami instalacji alarmowych, monitoringu, a także sprzętu RTV i AGD zależy trwałość i bezawaryjność, a co najważniejsze, skuteczność pracy urządzeń.
Ochrona odgromowa
Za podstawę ochrony przed przepięciami należy uznać sprawnie działającą instalację odgromową budynku. W praktyce zastosowanie znajduje kilka rodzajów instalacji odgromowych. W literaturze przedmiotu najczęściej zwraca się uwagę na zewnętrzną i wewnętrzną instalację odgromową. Instalacja zewnętrzna obejmuje zwody odgromowe, przewody odprowadzające oraz instalację uziemiającą. Z kolei na wewnętrzną instalację odgromową składa się wyrównanie potencjałów oraz odstępy izolacyjne. I tak też w przypadku aktywnych instalacji odgromowych zastosowanie znajdują zwody wysokie. Ich zadaniem jest ściąganie wyładowań za pomocą głowicy aktywnej piorunochronu.
Na budowę typowego masztu odgromowej instalacji aktywnej składa się iglica indukcyjna, generator jonowy, akcelerator, elektrody oraz przewód uziemiający. Głowica za pomocą przewodu uziemiającego łączy się z ziemią. Ważne jest, aby zarówno elektrody jak i akcelerator pozwalały na przepływ różnych potencjałów. Kluczową rolę odgrywa przy tym możliwość regulowania parametrów ochrony poprzez wybór impedancji generatora oraz ilości elektrod.
Bardzo często systemy odgromowe o charakterze aktywnym wyposaża się w liczniki impaktów piorunowych. Są one podłączane w sposób szeregowy do linii zwodu odprowadzającej prąd piorunowy. Licznik impaktów ma za zadanie monitorowanie impaktów piorunowych odprowadzonych i złapanych. Należy podkreślić, że liczniki tego typu bazują na zasilaniu energią impulsu prądowego błyskawicy. Przydatne rozwiązanie stanowią specjalne testery pozwalające na sprawdzanie poprawności pracy instalacji.
Ograniczniki przepięć
Odpowiednie zabezpieczenia przed przepięciami powinna uwzględniać instalacja elektryczna budynku. Chodzi przede wszystkim o odpowiednie ograniczniki przepięć, czyli urządzenia zaprojektowane z myślą o ochronie aparatury elektrycznej przed przepięciami przejściowymi oraz ograniczaniu czasu trwania i wartości prądu następczego. Przepięcia mogą powstać w efekcie załączania lub wyłączania nieobciążonej linii napowietrznej lub na skutek uderzenia pioruna w linię napowietrzną.
Za pomocą ograniczników typu 1 zapewniona jest ochrona instalacji elektrycznej i odbiorników w przypadku, gdy piorun uderzy w sposób bezpośredni w linię zasilającą lub instalację odgromową budynku. W przypadku gdy zastosowanie znalazł ogranicznik iskiernikowy to istnieje możliwość wielokrotnego przepływu prądu bez uszkodzenia iskiernika. Za pomocą iskierników tego typu zyskuje się odprowadzenie do uziomu prądu piorunowego, który powstaje przy bezpośrednim uderzeniu pioruna w sieć zasilającą.
Kluczową rolę odgrywają ograniczniki typu 1+2. Są one gwarantem ochrony przed negatywnym działaniem przepięć atmosferycznych, które zazwyczaj powstają w efekcie działania pioruna w obiekty będące w sąsiedztwie linii napowietrznych lub bezpośrednio w linię nn przy znacznej odległości od miejsca zainstalowania ograniczników. Ograniczniki tego typu zabezpieczają również przed przepięciami o charakterze łączeniowym. Urządzenia oznaczone jako 1 oraz 1+2 są instalowane przed licznikiem, po to aby chronić układ pomiarowy.
Warto zwrócić uwagę na ograniczniki typu 2. Mają one za zadanie zapewnienie ochrony przed skutkami przepięć, które powstają w efekcie działania wyładowań atmosferycznych oraz procesów łączeniowych w sieci elektrycznej. Oprócz tego zapewniona jest ochrona przed przepięciami powstałymi podczas zadziałania zabezpieczeń instalacji. Chodzi również o zabezpieczenie przed przepięciami powstałymi w czasie załączania urządzeń elektrycznych, takich jak spawarki czy też transformatory i silniki.
Przy zabezpieczaniu urządzeń komputerowych oraz sprzętu audiowizualnego zastosowanie znajdują ograniczniki typu 3. Muszą one chronić czułe odbiorniki przed przepięciami zredukowanymi przez wyższy stopień ochrony. Urządzenia zabezpieczające tego typu są również stosowane w przypadku nieustalonej odporności udarowej aparatury oraz kilkudziesięciometrowej odległości między czułym urządzeniem, a ostatnim stopniem ochrony.
(...)
Damian Żabicki – dziennikarz, analityk specjalizujący się w tematyce technicznej i przemysłowej. Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
