Zasilanie w energię elektryczną elementów systemów sygnalizacji pożarowej oraz systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła jest jedną z kluczowych kwestii w zakresie zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tych systemów po zainstalowaniu w obiektach budowlanych. Ilość elementów wchodzących w skład przedmiotowych systemów powoduje, że rozważając kwestię ich zasilania należałoby każdy z nich rozważyć indywidualnie, a następnie podejść do problemu kompleksowo i poddać analizie system jako całość. Jednak ze względu na ograniczenia redakcyjne w niniejszym artykule zostały przedstawione wymagania dla podstawowego elementu w zakresie zapewnienia prawidłowego zasilania, czyli zasilaczy. Celem stosowania zasilaczy w systemach sygnalizacji pożarowej (SSP) i systemach rozprzestrzeniania dymu i ciepła jest zapewnienie ciągłości dostawy energii elektrycznej, dlatego muszą one spełniać określone wymagania formalne oraz konstrukcyjne, które opisano w dalszej części artykułu.
Wymagania formalne
Zasilacze mogą zostać wprowadzone na rynek i być stosowane w systemach sygnalizacji pożarowej, jeżeli spełniają wymagania normy europejskiej PN-EN 54-4 [1], natomiast zasilacze stosowane w systemach usuwania dymu i ciepła muszą spełniać wymagania normy PN-EN 12101-10 [2]. W tym momencie warto zwrócić uwagę, że norma PN-EN 12101-10 zawiera wymagania nie tylko dla urządzeń elektrycznych, ale również urządzeń pneumatycznych, dlatego należy być świadomym, że deklaracja właściwości użytkowych (dokument wymagany przy wprowadzaniu na rynek i udostępnianiu wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną lub wydaną dla niego Europejską Oceną Techniczną) będzie zawierała informacje o spełnieniu tylko poszczególnych punktów normy PN-EN 12101-10, a nie wszystkich wymagań tej normy. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że producenci wyrobów budowlanych są zobowiązani od 1 lipca 2013 r. do sporządzenia i dostarczenia deklaracji właściwości użytkowych oraz znakowania CE zgodnie z CPR, obowiązek ten dotyczy również producentów wyrobów budowlanych wprowadzonych na rynek przed 1 lipca 2013. Dodatkowo zasilacze elektryczne, aby mogły być instalowane na obiektach budowlanych muszą spełniać wymagania pkt 12.2 Załącznika do Rozporządzenia MSWiA [3]. Zapisy powyższego punktu wymagają, aby zasilacz spełniał wymagania odpowiedniej normy (PN-EN 54-4 lub PN-EN 12101-10), co powinno być potwierdzone odpowiednim dokumentem (certyfikatem lub sprawozdaniem z badań z akredytowanego w tym zakresie laboratorium), opisy i oznaczenia zasilaczy muszą być w języku polskim, do urządzeń musi być dołączona instrukcja przeprowadzenia badań i prób potwierdzających prawidłowe funkcjonowanie urządzenia na obiekcie, a dodatkowo zasilacze urządzeń stosowanych w systemach usuwania dymu i ciepła muszą wykrywać podwyższoną rezystancję wewnętrzną baterii. Wymagania takiego nie ma w normie PN-EN 12101-10, dlatego zostało ono zamieszczone w załączniku do rozporządzenia, ponieważ pomiar wartości rezystancji wewnętrznej baterii pozwala na ocenę stanu zużycia akumulatora, co jest bardzo ważnym parametrem w systemach służących zapewnieniu bezpieczeństwa i wymagających oprócz zasilania podstawowego również zasilania rezerwowego.
Należy pamiętać, że zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej [4] każdy „dopuszczony wyrób podlega oznakowaniu przez producenta znakiem jednostki badawczo-rozwojowej Państwowej Straży Pożarnej, która wydała dopuszczenie”. Ponadto na podstawie podpisanej umowy o kontroli i nadzorowaniu udzielonego dopuszczenia pomiędzy jednostką dopuszczającą a właścicielem świadectwa dopuszczenia, wyrób powinien być również dodatkowo oznakowany numerem świadectwa dopuszczenia, które zostało mu udzielone [5].
Badania laboratoryjne zasilaczy
Odpowiedni dobór zasilaczy jest niezbędny do prawidłowego działania systemów bezpieczeństwa. Jak każde urządzenie przeciwpożarowe również zasilacze powinny przejść szereg badań funkcjonalnych, klimatycznych i kompatybilności elektromagnetycznej, które weryfikują przydatność stosowania wyrobu w standardowych warunkach. Badania te możemy podzielić na badania: funkcjonalne, klimatyczne oraz kompatybilności elektromagnetycznej.
(...)
Tomasz POPIELARCZYK, Sławomir SABAŁA, Tomasz SOWA – Zespół Laboratoriów Sygnalizacji Alarmu Pożaru i Automatyki Pożarniczej, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowy Instytut Badawczy.
