Po wybraniu właściwych elementów, które będą wchodziły w skład systemu alarmowego, przychodzi czas na ich montaż. Prace należy rozpocząć od wyboru miejsca instalacji centrali alarmowej. Nowoczesna centrala alarmowa powinna być zainstalowana w oddalonym od wejścia miejscu, w pomieszczeniu do którego dostęp będzie chroniony za pomocą czujek. Dobrym miejscem na montaż centrali mogą być pomieszczenia techniczne i gospodarcze – należy jednak pamiętać o zapewnieniu zakresu temperatur w takim pomieszczeniu zgodnie z wymaganiami narzuconymi przez producenta urządzenia.
Od miejsca montażu centrali należy przeprowadzić okablowanie do wszystkich elementów systemu – czujek, manipulatorów czy sygnalizatorów. Stosując w instalacji moduły rozszerzeń, częściowo można ułatwić sobie pracę, doprowadzając przewody od czujek do lokalnego modułu rozszerzenia i łącząc go z centralą za pomocą pojedynczego przewodu magistralnego. Należy jednak przy tym pamiętać, aby zastosować te same zasady wyboru miejsca instalacji takiego modułu, jak w przypadku samej centrali alarmowej. Samo okablowanie typowo wykonywane jest przewodami teletechnicznymi, np. YTDY 6x0,5.
Do wykonywania połączeń między elementami systemu alarmowego typowo nie stosuje się przewodów typu „skrętka”, chyba że wyraźnie wymaga tego dokumentacja producenta. Wybierając przewód do instalacji, warto wybrać nieco „nadmiarowy”, posiadający dodatkowe żyły – pozwoli to wykorzystać awaryjnie zapasowe połączenie w przypadku częściowego uszkodzenia przewodu.
Do miejsca montażu centrali należy też doprowadzić zasilanie 230 V z obwodu wyposażonego w odpowiednie zabezpieczenie. Taki obwód powinien być odpowiednio oznaczony, a użytkownik systemu powinien być poinformowany o sposobie awaryjnego wyłączenia zasilania w tym obwodzie. Należy też zadbać o doprowadzenie do centrali przewodu linii telefonicznej (jeżeli będzie wykorzystana) oraz przewodu sieci Ethernet w przypadku wykorzystywania w systemie alarmowym tego typu komunikacji. Wykorzystując łączność komórkową, warto również sprawdzić poziom sygnału sieci wybranego operatora – może się okazać konieczne zastosowanie zewnętrznej anteny GSM wyprowadzonej w miejscu, które zapewni zasięg wystarczający do stabilnej pracy.
Kolejnym etapem montażu jest instalowanie czujek. Chcąc uniknąć typowych błędów, należy zawsze stosować się do zaleceń zamieszczonych w dokumentacji producenta urządzenia.
Warto również pamiętać o ogólnych zasadach związanych z konkretnym typem czujek. Przykładowo, montując czujki magnetyczne, których celem jest wykrywanie otwarcia drzwi lub okna, należy pamiętać o tym, żeby ich obudowa nie została zmiażdżona przez uchylające się skrzydło. W przypadku okien uchylnych należy wybrać miejsce montażu uwzględniające kierunek uchylania – czujka zamontowana pod oknem pozwoli włączyć czuwanie z uchylonym oknem, a ta sama czujka zamontowana nad skrzydłem zgłosi do centrali naruszenie, gdy okno zostanie uchylona w celu przewietrzenia pomieszczenia. Montując czujki magnetyczne, należy też pamiętać o tym, że są one delikatnym mechanicznie elementem, dlatego nie powinny być sztywno przytwierdzone do elementów przenoszących znaczne wstrząsy – np. na sztywnej ościeżnicy narażonej na uderzenia skrzydła drzwi przy zamykaniu. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem może być użycie podkładki z materiału elastycznego, która zapobiegnie przenoszeniu silnych wstrząsów na delikatną obudowę czujki kontaktronowej.
Kolejną, typową pułapką towarzyszącą montażowi czujek magnetycznych jest podłoże z materiału ulegającego namagnesowaniu. Przykładowo, stalowa rama okna wykonanego z profili z tworzywa sztucznego może z biegiem czasu namagnesować się i wytwarzać szczątkowe pole magnetyczne – na tyle silne, że zapobiegnie właściwemu zadziałaniu czujki. Rozwiązaniem w sytuacji konieczności montażu czujki na takich podłożach jest wykorzystanie specjalnych podkładek dystansowych, wymuszających oddalenie części z magnesem od materiału ferromagnetycznego w podłożu.
Zupełnie inne problemy mogą wyniknąć przy instalacji czujek ruchu. Najczęściej powtarzanym błędem jest takie umiejscowienie czujek PIR, aby ustawione były na wprost spodziewanego miejsca wtargnięcia. Jest to rozwiązanie niewłaściwe. Czujka typu PIR (dotyczy to też czujek dualnych wykorzystujących technologię pasywnej detekcji podczerwieni) powinna być zamontowana w taki sposób, aby potencjalny intruz wchodzący do chronionego pomieszczenia przecinał segmenty chronione w poprzek. Z tego powodu optymalnym miejscem do montażu tego typu czujek jest narożnik pomieszczenia. Wybierając miejsce montażu, należy też uwzględnić typowe źródła fałszywych alarmów. Przede wszystkim czujki ruchu nie powinny być skierowane w stronę okien w pomieszczeniu – silne promieniowanie słoneczne w połączeniu z przemieszczającymi się po niebie chmurami mogą być powodem trudnych do identyfikacji fałszywych alarmów. Należy też unikać instalacji tego typu czujek w pobliżu kratek wentylacyjnych i innych potencjalnych źródeł ciągu powietrza. Z zasady działania czujek PIR wynika również, że niewskazane jest ich używanie w miejscach znajdujących się w pobliżu skupionych źródeł ciepła – np. kominków. W miejscach, w których niezbędne jest użycie czujki ruchu, ale warunki nie pozwalają użyć standardowej czujki PIR, dobrym wyjściem mogą być czujki dualne łączące technologię PIR i detekcji mikrofalowej. Ze względu na użycie dwóch różnych zjawisk fizycznych do wykrycia ruchu, są one dużo bardziej odporne na typowe źródła „fałszywek”.
Niezależnie od typu czujek ruchu, należy też pamiętać, aby miejsce ich montażu nie było przesłonięte przeszkodami, np. zasłonami czy zabudową meblową, co mogłoby zmniejszyć ich skuteczność.
Akustyczne czujki zbicia szyby powinny być umieszczone przede wszystkim w taki sposób, aby dźwięk tłuczonej szyby docierał do nich możliwie bezpośrednio – stąd optymalnym miejscem montażu jest lokalizacja naprzeciw chronionych okien. Właściwa regulacja takiej czujki wymaga jednak użycia specjalnych przyrządów, umożliwiających symulowanie dźwięku rozbijanej szyby.
Montując czujki dymu, należy wybrać miejsce możliwie bliskie potencjalnego źródła dymu. Czujki takie typowo przeznaczone są do montażu na suficie, należy jednak unikać zamkniętych wnęk, do których dym docierałby z opóźnieniem.
Niezależnie od rodzaju czujek, dobrą praktyką jest zastosowanie w nich odpowiednich dla centrali rezystorów parametrycznych i skonfigurowanie linii jako „2EOL”. Dodatkowo, każda czujka powinna być podłączona do oddzielnego wejścia w centrali – tylko taka konfiguracja pozwoli w przyszłości precyzyjnie zidentyfikować źródło sygnału o zagrożeniu.
Podłączanie elementów systemu to również podłączanie manipulatorów do centrali. Manipulatory powinny być zainstalowane możliwie blisko wejścia, co pozwoli skrócić niezbędne opóźnienia do minimum, czyniąc system bardziej skutecznym. Wybierając wysokość montażu, należy kierować się wygodą obsługi – manipulatory powinny zapewniać dobrą widoczność wyświetlacza lub wskaźników LED, najlepiej na wysokości wzroku. Należy przy tym uwzględnić wzrost domowników – w przypadku systemu, z którego korzystać będą również dzieci, warto rozważyć nieco niższą niż standardowa wysokość montażu.
W przypadku systemu, w którym realizowana jest również ochrona obwodowa włączana w trybie czuwania nocnego, wygodnym rozwiązaniem może być dodatkowy manipulator zainstalowany w pobliżu sypialni. Umożliwi on łatwą obsługę systemu bez konieczności wychodzenia z niej w celu włączenia dozoru. W przypadku rozbudowanego systemu alarmowego, wyposażonego w funkcje automatyki, korzystne może być również zamontowanie dedykowanego manipulatora, będącego centrum dowodzenia całym systemem, np. na ścianie w salonie, gdzie spędzamy najwięcej czasu. Pozwoli on na wygodne sterowanie urządzeniami automatyki, np. oświetleniem w pomieszczeniach.
Wybierając miejsce montażu dla sygnalizatorów zewnętrznych, należy kierować się przede wszystkim odpowiednim wyeksponowaniem urządzenia. Zamontowanie sygnalizatora na elewacji wystawionej na ruchliwą stronę osiedla zwiększa szansę na to, że sygnalizacja alarmowa w razie zagrożenia zostanie dostrzeżona. Obecność sygnalizatora pełni również rolę prewencyjną – przypadkowi włamywacze raczej unikają dodatkowego ryzyka wiążącego się z włamaniem do obiektu zabezpieczanego systemem alarmowym. Dobrze jednak, żeby personel serwisujący w przyszłości system miał zapewniony dostęp do takiego sygnalizatora – może wymagać on okresowego czyszczenia wnętrza lub (w przypadku urządzenia z własnym źródłem zasilania) wymiany akumulatora.
Zbiór praktycznych porad warto uzupełnić o bardzo istotny element systemu alarmowego, ale często traktowany „po macoszemu”. Akumulator stanowiący źródło zasilania zapasowego jest może niepozornym, ale bardzo istotnym elementem takiej instalacji. Dlatego warto zwrócić nań uwagę już w chwili kompletowania urządzeń – ważne są nie tylko napięcie i pojemność, ale również jakość akumulatora, która między innymi zadecyduje o jego trwałości. Dobrej jakości akumulatory mogą zapewnić wieloletnią pracę bez konieczności ich wymiany, podczas gdy te kiepskie już po roku mogą charakteryzować się wyraźnym pogorszeniem parametrów. Sprawny akumulator jest o tyle ważnym elementem systemu, że jego nieprawidłowe działanie może owocować trudnymi w szybkiej identyfikacji nieprawidłowościami – od fałszywych alarmów, aż po uszkodzenie układów zasilania w centrali alarmowej.
Nawet takie skrócone opracowanie pokazuje, jak szerokim zagadnieniem jest właściwy dobór i prawidłowy montaż urządzeń. Sprawne wykonanie tych zadań wymaga doświadczenia i bogatej wiedzy, stąd też dobrzy fachowcy są kluczem do sukcesu: skonfigurowania i uruchomienia niezawodnego, skutecznego systemu alarmowego. Swoją wiedzę mogą pozyskiwać nie tylko w oparciu o doświadczenia własne. Jej rozwijaniu sprzyjają też specjalizowane szkolenia, w ramach których zapoznać się mogą zarówno z teorią, jak i praktyką branżową. Dobrym przykładem tego typu źródła wiedzy może być Akademia SATEL – cykl szkoleń o charakterze warsztatowym, mających za zadanie wtajemniczenie instalatorów w arkana profesjonalnego rzemiosła.
Artykuł firmy SATEL Sp. z o.o.
