Magazyny, sklepy czy hurtownie można zaliczyć do kategorii obiektów o wysokim ryzyku zagrożenia włamaniem bądź kradzieżą. Dlatego kadra kierownicza sklepów wielkopowierzchniowych i hurtowni, ale również właściciele małych sklepów, powinni pamiętać, że profilaktyka jest tańsza od leczenia i należy zawczasu odpowiednio chronić obiekt oraz zabezpieczyć cały proces obrotu pieniędzmi i informacjami. W kierowaniu i zarządzaniu firmą ogromne znaczenie ma ład organizacyjny, informacyjny i dokumentacyjny w trójkącie współzależności. Już sam odpowiednio zorganizowany i nadzorowany obieg dokumentów, nośników informacji czy pieniędzy pozwoli uniknąć wielu zagrożeń. Ogromne znaczenie ma tu również odpowiednio zorganizowana kontrola dostępu oraz zarządzanie kluczami. Praktyka dostarcza wiele przykładów rezygnacji z włamań czy kradzieży z uwagi na jakość zabezpieczeń technicznych czy wyszkolenie załogi. Większe sklepy czy hurtownie posiadają zazwyczaj pomieszczenia specjalne ( archiwa, kasy, pracownie komputerowe, pomieszczenia służące do przechowywania innych ważnych dokumentów bądź cenniejszych czy specyficznych towarów). Pomieszczenia takie powinny być zabezpieczone w przynajmniej jedne drzwi zabezpieczeniowe o podwyższonej odporności na włamanie najlepiej klasy C. Gwarancja na takie drzwi wynosi zazwyczaj 24 miesiące, po tym czasie trzeba pamiętać o okresowych przeglądach i konserwacjach.
Dobór i montaż takich drzwi należy powierzać licencjonowanym pracownikom zabezpieczenia technicznego, montaż zapewniają również producenci lub sprzedawcy drzwi. Licencje wydają, a także ewentualnie zawieszają i cofają, Komendanci Wojewódzcy Policji. Licencja jest wydawana w trybie urzędowym, po przeprowadzeniu postępowania. Osoby posiadające licencje pracownika zabezpieczenia technicznego z reguły posiadają długoletni staż pracy i doświadczenie. Wielu z nich, to członkowie Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych.
Istotnym elementem zabezpieczenia pomieszczeń specjalnych jest zapewnienie dostępu do tych pomieszczeń tylko osobom upoważnionym. Możemy to osiągnąć poprzez zamontowanie zamków elektronicznych działających na zasadzie wprowadzenia kodu cyfrowego, karty magnetycznej lub odczytu linii papilarnych. Zamki tego typu na polskim rynku cieszą się coraz większą popularnością. Dostęp do tych pomieszczeń powinien być obserwowany przez ochronę. Bardzo skutecznym rozwiązaniem może tu być zastosowanie bezprzewodowego zestawu obserwacyjnego. Zestaw taki składa się z kamery, nadajnika i odbiornika radiowego. Może być podłączony do urządzeń TV i video, jak również do komputerów, magnetowidów czy nagrywarki DVD.
Fot. Kontrola dostępu
Dziś nawet nieduże sklepy nie mogą właściwie funkcjonować bez urządzeń służących do zabezpieczania wartości czy też ważnych dla firmy dokumentów i informacji. Podstawową grupą urządzeń służących do ochrony wartości oraz informacji na różnych nośnikach są sejfy, kasy pancerne, szafy na dokumenty, skrytki ścienne, sejfy do zabezpieczenia komputerów, kasety metalowe do zabezpieczenia magnetowidów i notebooków, kasety metalowe na walutę, pojemniki do transportu wartości.
Na rynku jest bardzo szeroka oferta tego typu urządzeń. Jak w tym gąszczu ofert, z których każda ( zdaniem producentów i sprzedających) jest doskonała, znaleźć odpowiednią?
Przed zakupem należy dokładnie rozpoznać trzy aspekty:
- przeznaczenie sejfu – do przechowywania, czego ma być wykorzystany i w zależności od tego dobrać rodzaj, klasę odporności na włamanie i jego wielkość?
- gdzie zostanie umieszczony (wytrzymałość ścian, podłóg, stropów), czy istnieje możliwość montażu do podłoża?
- w jaki zamek lub zamki winno być wyposażone urządzenie zabezpieczające?
Ponadto powinniśmy brać pod uwagę jak urządzenie to będzie wykorzystywane w przyszłości. Pamiętać również należy, że stawianym przez firmy ubezpieczeniowe wymogiem jest zastosowanie sejfów i szaf pancernych do przechowywania walorów w przypadku ubezpieczenia.
Podział pomieszczeń i urządzeń w zależności do odporności na włamanie, wyrażonej w jednostkach odporności (RU) oraz ze względu na limit przechowywanych wartości pieniężnych, wyrażony w jednostkach obliczeniowych.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 . 10. 1998 r. opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 129, „ w sprawie szczegółowych zasad i wymagań , jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne” ustala wielkości przechowywanych wartości w zależności od klasy wyrobu i rodzaju systemu alarmowego, jeżeli urządzenie taki posiada. Wielkości te przedstawia powyższa tabela. Jedna jednostka obliczeniowa to równowartość 120 średnich pensji krajowych za ubiegły kwartał wg danych GUS ogłaszanych w Monitorze Polskim.
Sejfy bądź kasy możemy uzbroić w instalację alarmową. Celem montowania instalacji alarmowej w sejfach jest zabezpieczenie przed próbami niepowołanego dostępu. Instalacja alarmowa składa się zazwyczaj z następujących czujników:
- czujnik wstrząsowy, umieszcza się je na drzwiach i korpusie sejfu (wyzwalają alarm przy powstaniu zbyt dużych wstrząsów),
- czujnik wysunięcia języka zamka (wyzwala alarm przy próbie nieuprawnionego otwarcia zamka),
- czujnik zamknięcia drzwi (wyzwala alarm przy próbie nieuprawnionego otwarcia drzwi),
- czujnik zerwania (wyzwala alarm przy próbie zerwania sejfu z mocowań).
Wszystkie sygnały są wyprowadzone na zewnątrz sejfu i przygotowane do podłączenia centrali alarmowej.
Podstawową normą na podstawie, której wydawane są certyfikaty na urządzenia do zabezpieczania wartości jest polska norma PN-EN 1143-1, która określa również warunki badań. Norma ta podaje zasady i wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia mające zastosowanie do przechowywania wartości.
Dostępne na polskim rynku wyroby posiadają certyfikaty Instytutu Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, które potwierdzają wysoką, jakość i niezawodność wyrobu. Certyfikaty wydawane są na okres 3 lat. Certyfikat wydawany jest producentowi i dotyczy jego produkcji. W okresie ważności certyfikatu Instytut sprawuje nadzór na przebiegiem produkcji. W celu przedłużenia ważności certyfikatu, producent musi ponownie zgłosić wyrób do badań. Limit czasowy ważności certyfikatu umożliwia Instytutowi właściwe nadzorowanie procesu produkcji. Wyroby, które zostały wyprodukowane, zakupione i zainstalowane w okresie ważności certyfikatu zachowują ważność na cały okres eksploatacji. Do właściwej identyfikacji urządzeń zabezpieczających lub pomieszczeń do przechowywania wartości służą tabliczki znamionowe, zawierające podstawowe informacje o wyrobie. Tabliczka znamionowa montowana jest w certyfikowanych wyrobach. Tabliczka ta zawiera oznaczenie: producenta, znaku wyrobu, numeru fabrycznego, roku produkcji, masy wyrobu, numeru certyfikatu oraz klasy odporności i nazwę jednostki certyfikującej.
Fot. Sejf biurowy
Fot. Sejf podłogowy
W codziennej pracy w pomieszczeniach specjalnych, czy też przy wykorzystywaniu urządzeń zabezpieczających niezwykle ważnym okazuje się rodzaj zamka używanego do wyżej wymienionych urządzeń i pomieszczeń.
Najprostszym rodzajem jest wielozapadkowy zamek mechaniczny. Zazwyczaj w zestawie znajduje się komplet dwóch kluczy. Często zdarza się, że jeden klucz przechowywany jest w sejfie wówczas w przypadku zagubienia drugiego istnieje konieczność awaryjnego otwarcia. Z praktyki wynikają również przypadki, że pracownik zwalniany z firmy, a dysponujący kluczem twierdzi, że go zgubił ( istnieje możliwość dorobienia klucza). Trzeba wówczas zwrócić się do producenta o wymianę zamka w sejfie. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest system klucza centralnego Master Key nazywany często „w cztery oczy”. Polega on na tym, że zamek otwierany jest jedynie przy zastosowaniu dwóch różnych kluczy, z których np. jeden może posiadać przełożony, a drugi pracownik. Wówczas przełożony udostępnia swoim kluczem pracownikowi otwarcie sejfu. Kolejnym rodzajem zamków są zamki szyfrowe mechaniczne (układ tarcz i pokrętło obsługujące). Trzy lub czterotarczowe, dające milion lub sto milionów możliwych kombinacji. Zamki posiadają tą zaletę, iż posiadają możliwość zmiany szyfru otwierającego. Przełożony może zmienić kod otwierający bez wiedzy pracownika korzystającego z sejfu, przy pomocy klucza do zmiany szyfrów. Ma to na celu odcięcie pracownika od dostępu do sejfu w przypadku nieprawidłowości. Posługiwanie się szyfrem otwierającym zamek jest również jednym z rodzajów kontroli dostępu do sejfu. Zaletą tego zamka jest brak konieczności zarządzania kluczami. Wadą tego rozwiązania może być dla niektórych użytkowników zbyt „skomplikowana obsługa”.
Następnym rodzajem zamków są szyfrowe zamki elektroniczne sterowane przyciskami, co jest znaczącym ułatwieniem w obsłudze codziennej. Niektóre z tych zamków mają możliwość odczytu w czasie rzeczywistym 4999 otwarć i dopuszczają obsługę przez 99 użytkowników, z których każdy może posługiwać się swoim sześciocyfrowym kodem. Przy zamkach elektronicznych istnieje możliwość wprowadzenia specjalnego kodu alarmowego, który również otwiera sejf. Wówczas informacja o napadzie dociera do centrali i powiadamiana jest policja czy też agencja ochrony (napastnik nic o tym nie wie). Zamek otwiera się po czasie oczekiwania, który wywołany jest pierwszym wprowadzeniem kodu. W tym czasie trzeba ponownie wbić kod otwarcia. Czasy oczekiwania i otwarcia ustawiamy w zależności od indywidualnych potrzeb. W codziennej pracy bardzo istotnym jest zabezpieczenie pieczątek, druków i wybranej dokumentacji. Można to łatwo rozwiązać przez zastosowanie dodatkowej skrytki w sejfie.
Fot. Instalacja alarmowa w sejfie
W związku z dynamicznym rozwojem sieci i systemów komputerowych, z którymi państwo, na co dzień współpracujecie, istnieje rosnąca konieczność ochrony danych zawartych na nośnikach magnetycznych, dlatego też producenci oferują specjalne sejfy do ochrony magnetycznych nośników informacji. Sejfy te są dostępne na rynku w różnych rozmiarach i z różnorodnym wyposażeniem wewnętrznym, w zależności od potrzeb klienta.
Sejfy na komputer stały, montowane w miejscu pracy czy zamieszkania zabezpieczają komputer przed kradzieżą i zapewniają kontrolę dostępu, zwłaszcza, jeśli posiadają zamki z możliwością rejestracji i odczytu otwarć. Od niedawna dostępne są na naszym rynku kasety zabezpieczające komputery przenośne, które posiadają podstawę kotwiącą. Podstawę taką można zamontować w miejscu pracy, w samochodzie czy w domu. Sejfy na nośniki magnetyczne przede wszystkim muszą zabezpieczać przed kradzieżą. Wypełnienie przestrzeni między ścianami materiałem ognioodpornym oraz próg ogniowy na obwodzie drzwi daje gwarancje bezpieczeństwa w przypadku pożaru i zalania wodą. Urządzenia te zabezpieczają również przed rozmagnesowaniem nośników informacji.
Fot. System zarządzania kluczami
W wielu sklepach i w hurtowniach stosowane są sejfy wrzutowe lub działające na podobnej zasadzie sejfy kasjerskie. Umożliwiają one deponowanie gotówki dokumentów, weksli, papierów wartościowych, czeków przez poszczególnych pracowników bez dostępu do całości zdeponowanych walorów i bez potrzeby otwierania sejfów przy wrzucie. Stanowią skuteczną ochronę nadmiaru gotówki w kasach lub boksach kasjerskich w przypadku napadu lub kradzieży. Otwory wrzutowe umożliwiają swobodny wrzut, a ich konstrukcja chroni przed wyławianiem depozytów. Stosowanie certyfikowanych sejfów i kas oraz ich prawidłowe użytkowanie jest bardzo dobrym rozwiązaniem zabezpieczenia pieniędzy, dokumentów i informacji. Bez urządzeń zabezpieczających tego typu nie można dziś wyobrazić sobie właściwie funkcjonujących sklepów czy hurtowni.
Specjalista Wydziału Prewencji KWP
w Poznaniu
podinsp. mgr Henryk Gabryelczyk
