Chcąc zapewnić sobie bezpieczeństwo szukamy sposobów, jak i środków. Rozglądamy się za nowoczesnymi technologiami i staramy się być/przebywać tam, gdzie jest bezpiecznie. Budujemy domy i zamieszkujemy gdzieś, gdzie chcemy, aby było najbezpieczniej. Od początków istnienia ludzkości, celem człowieka było przetrwanie. Przetrwać znaczyło zapewnić sobie ochronę, a co za tym idzie bezpieczne życie (bezpieczeństwo). Począwszy od rąk człowieka, poprzez narzędzia broni białej, palnej czy maszyn, wkraczamy w kolejny etap ochrony i bezpieczeństwa. Obecnie proces zapewniania ludziom bezpieczeństwa przejmują w znacznym stopniu algorytmy i sztuczna inteligencja.
Bezpieczeństwo jest niezwykle popularnym terminem i stosowanym tak często w codziennym życiu, że co do zasady zatraca swoje znaczenie. Proces jakim jest dążenie do osiągnięcia bezpieczeństwa nigdy się nie zatrzyma. Oznacza to, że człowiek – świadomie lub też nie – będzie w tym procesie nieustannie uczestniczył, szukając dla siebie dogodnych warunków do rozwoju i życia, zmieniając na lepsze swoje lokalne środowisko, chroniąc je i dobudowując czynniki sprzyjające rozwojowi bezpieczeństwa, czyli środki lub/i metody. Jest ono dla człowieka na tyle istotne, iż można śmiało powiedzieć, że bez bezpieczeństwa wszystko jest niczym .
Przechodząc do meritum artykułu, zasadnym jest, aby zrozumieć ideę oceny skuteczności dość trudnej obiektywnie materii jaką jest bezpieczeństwo. Czy można zmierzyć sam proces? A może lepszym rozwiązaniem jest zbadanie na ile są lub mogą być skuteczne metody i środki jakie zapewniały i zapewniają nam bezpieczeństwo? Na potrzeby tego artykułu do analizy wybrane zostały następujące: służba wartownicza i patrolowanie, telewizja przemysłowa (CCTV), system sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN) oraz agencje ochrony osób i mienia.
Służba wartownicza i patrolowanie
Śmiałbym stwierdzić, że gdyby nie tak jakościowy skok technologiczny w dzisiejszym świecie, to jeszcze współcześnie mielibyśmy do czynienia z samopomocą sąsiedzką, patrolami ulicznymi/osiedlowymi, a nawet z pełnieniem służby wartowniczej przez lokalne jednostki (i nie tylko). Nie bez powodu przytaczam w artykule metodę jaką jest patrol i służba, gdyż to od człowieka zaczyna się idea budowy bezpieczeństwa z wykorzystywaniem coraz to nowszych środków technicznych i nie tylko. Patrolowanie czy służba na warcie od wielu pokoleń zawsze za cel miała ochronę i dbanie o porządek na danym obszarze. Każde miasto w średniowieczu, czy osady we wcześniejszych epokach otoczone fosami czy murami, zawsze miały kogoś, kto czuwał na straży bezpieczeństwa. Służby na warcie, dzienne i nocne patrole – to była codzienność. Tego rodzaju proceder obronny trwał przez bardzo długie stulecia. Ośmieliłbym się postawić tutaj nawet tezę, że na przestrzeni wielu wieków, aż do połowy XX w. najczęstszą z możliwych metod utrzymywania bezpieczeństwa w danym środowisku było przede wszystkim patrolowanie i służba wartownicza, bazująca na umiejętnościach człowieka. Oczywiście, przez ten okres człowiek doposażony był w narzędzia wspierające go w walce o porządek i bezpieczeństwo na danym terenie. Granicą końca prymu tych metod i środków są mniej więcej czasy pokoju po drugiej wojnie światowej. Obecnie, tj. w ostatnich kilkunastu miesiącach, w Polsce mamy do czynienia z organizowaniem się tzw. lokalnych patroli, czuwających nad porządkiem publicznym w wybranych miastach. Oczywiście ma to związek z odczuwalnym zagrożeniem ze strony nielegalnych imigrantów . Co więcej, od 2008 r. w Poznaniu samoorganizują się osiedlowe patrole we współpracy ze służbami, np. Policją i Strażą Miejską, których celem jest działanie na rzecz poprawy bezpieczeństwa środowiska lokalnego . To działania prewencyjne, mające na celu lepsze zrozumienie potrzeb lokalnych społeczności. Inny przykład, Katowice, gdzie w 2014 r. pojawiły się patrole mające na celu wyłapywanie osób łamiących prawo w porządku publicznym, np. picie alkoholu w niedozwolonych miejscach, malowanie graffiti, drobne kradzieże czy napady . Sięgając głębiej do naszej historii warto wspomnieć, że patrole społeczne były organizowane w czasie drugiej wojny światowej na południowo-wschodnich kresach II RP . Kolejny przykład, tym razem pochodzący zza oceanu to USA i tzw. Straż Obywatelska (National Neighborhood Watch). Jej powstanie przypada na lata 60. XX w. Początkowo za cel obrano akcję patroli ulicznych, aby uskutecznić działania służb policji i straży w przeciwdziałaniu włamaniom i kradzieżom. Obecnie, straż obywatelska w USA działa na rzecz poprawy jakości życia obywateli w ścisłej współpracy z administracją rządową .
Warto pamiętać, że patrole obywatelskie, czy inaczej społeczne, to często instynktowny zryw danej grupy o bardzo zbliżonych poglądach. Niejednokrotnie tam, gdzie patrole pojawiały się w danym obszarze, tam też pojawiał się brak akceptacji dla ich istnienia, wywołany strachem i lękiem przed ich niejednokrotnie nieznanym do końca celem działania. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji patroli obywatelskich mających związek z migracją ludności do Polski. (...)
dr Damian Domański
"Ochrona i Bezpieczeństwo" 1/2025
Artykuł w całości:
