W 2018 roku Straż Ochrony Kolei obchodzi swoje stulecie. Formacja została powołana 18 listopada 1918 roku przez Marszałka Józefa Piłsudzkiego, który po odzyskaniu przez Polskę niepodległości szczególną uwagę przywiązywał do kwestii bezpieczeństwa na obszarze kolejowym. Obecnie jest to formacja nowoczesna, dobrze wyposażona i gwarantująca bezpieczeństwo na obszarze kolejowym.
Na przestrzeni ostatnich 10 lat nastąpił dynamiczny rozwój formacji, poprzez wyposażenie funkcjonariuszy w środki najnowszej generacji, rozwój systemów informatycznych, zmianę umundurowania oraz wymianę floty samochodowej na nowoczesne, specjalistyczne pojazdy.
Gwarancją bezpieczeństwa są dobrze wyszkoleni funkcjonariusze, znajdujący się w szeregach formacji. Wykształcenie, znajomość języków obcych, kultura osobista, sprawność fizyczna, a także umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji w sytuacjach zagrożenia - są to niezbędne predyspozycje funkcjonariusza SOK.
– Posiadanie takich przymiotów przez funkcjonariuszy SOK przyczyniło się m.in. do profesjonalnego zabezpieczenia Światowych Dni Młodzieży i szczytu NATO – powiedział Komendant Główny SOK Józef Hałyk.
W codziennej służbie funkcjonariuszy SOK wspierają nowoczesne rozwiązania technologiczne. W celu zminimalizowania zagrożeń w porze nocnej formacja korzysta z lornetek termowizyjnych, noktowizorów i foto-pułapek. Szczególnym wsparciem dla działań operacyjnych są Mobilne Centra Monitoringu – specjalistyczne samochody służbowe, wykorzystywane do monitorowania obszaru kolejowego. Inwestycja w MCM-y znacznie poprawia bezpieczeństwo na obszarze kolejowym.
Patrole SOK wyposażone są także w zróżnicowane rodzaje broni palnej, paralizatory oraz specjalnie przeszkolone, patrolowo–obronne psy służbowe. Te ostatnie szkolone są przez profesjonalnych trenerów we własnym ośrodku SOK. Efektywną mobilność zapewniają nowoczesne samochody terenowe, dzięki którym funkcjonariusze mogą szybko poruszać się po specyficznym terenie kolejowym.
Rozwój służby odbywa się poprzez ciągłe szkolenia i doskonalenie zawodowe, podnoszące kwalifikacje funkcjonariuszy SOK. Szczególną rolę w tym zakresie odgrywa Ośrodek Szkolenia Zawodowego SOK w Zbąszyniu z filią w Przemyślu.
– Dynamiczny rozwój służby opiera się także na wdrożeniu nowoczesnych systemów informatycznych, m.in. geo-lokalizacji patroli pieszych i zmotoryzowanych, wewnętrznych aplikacji służby dyżurnej oraz innych aplikacji wspomagających realizację ustawowych zadań. Informatyzacja obejmuje wszystkie jednostki wykonawcze służby na terenie całego kraju – dodaje Józef Hałyk.
Równocześnie z podnoszeniem poziomu wyposażenia technicznego służby, podwyższany jest standard warunków lokalowych i socjalno-sanitarnych w siedzibach jednostek służbowych, zgodnie z przyjętą standaryzacją. Niebagatelne znaczenie ma też nowe umundurowanie, które jest jakościowo dostosowane do wymogów pełnienia służby oraz stanowi znak rozpoznawczy formacji i buduje pozytywny wizerunek funkcjonariusza SOK w społeczeństwie.
Bardzo duże znaczenie mają wprowadzone w ostatnim czasie zmiany organizacyjne w formacji. Dostosowały one obszar działania Komend Regionalnych SOK do podziału administracyjnego kraju. Doprowadziło to do uporządkowania organizacji w zakresie wspólnych działań na rzecz bezpieczeństwa, prowadzonych przy współpracy z organami administracji rządowej i samorządowej oraz innymi służbami mundurowymi. W praktyce oznacza to, że wojewoda lub marszałek województwa w sytuacji zagrożenia współpracować będzie z jednym komendantem regionalnym, co ułatwia skoordynowanie działań.
Innowacyjne rozwiązania i zmiany organizacyjne, wprowadzane na przestrzeni ostatnich 10 lat bezpośrednio przyczyniły się do spadku liczby przestępstw i wykroczeń popełnianych na obszarze kolejowym. Starania te dostrzeżone zostały w raporcie poświęconym bezpieczeństwu na kolei, przedstawionym przez Najwyższą Izbę Kontroli.
Przed formacją poważne zmiany. Nowa ustawa ma zmienić SOK w Straż Kolejową (taką nazwę nosiła 100 lat temu), przy nadaniu służbie uprawnień podobnych do policyjnych. Istotną zmianą ma być powierzenie jej funkcjonariuszom ochrony dworców kolejowych, w miejsce wynajmowanych obecnie firm ochroniarskich. W tej chwili SOK, jako struktura PKP PLK, odpowiada bowiem za ochronę mienia zarządcy infrastruktury, a nie PKP SA, do której należą dworce. Mimo to funkcjonariusze służby są wzywani na dworce w przypadku przestępstw i wykroczeń.
Od wielu lat SOK dowodzi Komendant Główny Straży Ochrony Kolei dr Józef Hałyk. Komendant Główny jest autorem wielu publikacji na temat bezpieczeństwa publicznego i wewnętrznego, a także inicjatorem programów profilaktycznych i prewencyjnych na obszarach kolejowych. Brał udział w konferencjach krajowych i międzynarodowych, jest wykładowcą uczelnianym w zakresie bezpieczeństwa, m.in. terroryzmu.
