Do dyspozycji są powszechne rozwiązania stałe i mobilne, oparte o standardy otwarte ETSI DMR (Digital Mobile Radio) lub ETSI TETRA z założenia umożliwiające współpracę pomiędzy sobą urządzeń różnych producentów. Cyfrowa komunikacja wraz z szyfrowaniem danych daje gwarancję łączności pomiędzy uprawnionymi użytkownikami. Do dyspozycji jest praca radiotelefonów w grupach przydzielanych ręcznie lub automatycznie. Tam gdzie możliwa jest budowa masztów i uruchomienie przemienników dostępny jest tryb trankingu (TMO). Inaczej pozostaje tryb pracy bezpośredniej pomiędzy radiotelefonami (DMO).

Współczesne środki łączności radiowej poza możliwością komunikacji głosem, posiadają setki dodatkowych funkcji (zdj. 1), konfigurowalnych indywidualnie lub w ramach koincydencji.
Te najbardziej znane to:

• przyciski napadowe,
• funkcja samotnego wartownika „lone worker”,
• funkcja automatycznego alarmu „man down”,
• przesyłania danych czy komunikatów tekstowych,
• funkcja szyfrowania komunikacji,
• praca w grupie,
• lokalizacja radia,
• podłączane zewnętrzne lub wbudowane kamery.

Charakterystyczne funkcje techniczne radia jak:

• radio włączone/wyłączone,
• nadzorowany stan akumulatorów,
• wpływające na jakość komunikacji jak filtry tła w torze akustycznym,
• automatyczne wzmocnienie w przypadku dużego hałasu,
• filtry zakłóceń częstotliwości nośnej,
• zdalne blokowanie/odblokowanie radiotelefonu,
• nasłuch otoczenia radiotelefonu,
• funkcja rozgłaszania-głośnomówiącą.

Pojawiają się także radia z redundantnymi technologiami komunikacyjnymi np. DMR z GSM/LTE. Szyfrowanie w ramach ochrony danych, poprzez dedykowane, wielowariantowe, zabezpieczone klucze szyfrujące interfejs radiowy. Lokalizację na zewnątrz budynków umożliwiają moduły GPS a wewnątrz dedykowane moduły radiowe.

Komunikacja radiowa, której piętą achillesową od zawsze był ograniczony zasięg, współcześnie zintegrowana została z sieciami IP. Pozwala to na przesyłanie sygnału z radiotelefonów do serwera komunikacyjnego (przemiennika) wykorzystując technologię Radio over Internet Protocol (RoIP). Dla służb bezpieczeństwa publicznego i ratownictwa komunikacja pomiędzy jednostką centralną a lokalizacjami wyniesionymi odbywa się z wykorzystaniem infrastruktury światłowodowej, Ogólnopolskiej Sieci Teleinformatycznej dla numeru 112 (OST112). Architektura systemu ma być otwarta, umożliwiając integrację różnych środków łączności, analogowych, DMR czy TETRA. Pozwala to komunikować ze sobą różne technologie jak telefonię stacjonarną i GSM. Ponadto dostępne są przemienniki GSM/LTE montowane w pojazdach. Umożliwiają one utrzymanie łączności w systemie radiowym z pojazdem (zdj. 2). Praktycznie dotyczy to terenu całego kraju, z szeregiem dodatkowych funkcjonalności jak:

• przesyłanie danych telemetrycznych,
• parametrów pojazdu,
• jego lokalizacji,
• obrazu z kamer pojazdu,
• lub kamer nasobnych funkcjonariuszy będących w zasięgu radiowym od pojazdu, itp.

Łączenie konwencjonalnych systemów radiowych ze strukturą IP pozwala osiągnąć zasięg globalny. Komunikacja staje się domeną aplikacji i od wyobraźni użytkownika zależy, jakie funkcjonalności osiągnie. Współczesne konsole dyspozytorskie to najczęściej aplikacje i komputery obsługujące przemiennik, radiostację bazową po protokołach RoIP (Zdj. 3). Stanowisko dyspozytora może być zwielokrotnione, z dedykowanymi uprawnieniami z zachowaniem hierarchii struktury służb. Wszystkie przesyłane dane są nagrywane, tworzone są rejestry zdarzeń.

Obecny trend przechodzenia technologii radiotelefonów w kierunku GSM LTE i 5G ma swoje uzasadnienie ogólną dostępnością sieci, kosztów jej budowy i eksploatacji, funkcjonalności aplikacji. W ramach „anonimizacji” służby, stosuje się wydzielone pasma częstotliwości oraz technologie niepozwalające przestępcom na rozpoznanie radiowe. Zdalna blokada radia to zabezpieczenie przed niepowołanym dostępem do informacji, gdy dostanie się ono w ręce przestępców. Zadania operacyjne realizowane przez funkcjonariuszy wymagają zachowania tajemnicy nie tylko treści komunikacji, ale i samej komunikacji. Niekiedy podczas działań operacyjnych funkcje podświetlania, sygnalizacji optycznej i dźwiękowej powinny być wyłączone. Można wtedy skorzystać z sygnalizacji za pomocą wibracji. Zorganizowane grupy przestępcze wyposażają się w urządzenia do nasłuchu lub sygnalizacji prowadzonych łączności radiowych na określonych częstotliwościach dedykowanych dla służb. Niejednokrotnie uprzedzając przestępców o zbliżających się funkcjonariuszach. Aby temu zapobiec wprowadza się komunikację przez GSM, która jest powszechna, i jej występowanie nie musi oznaczać zbliżających się służb bezpieczeństwa. Słabe strony GSM ujawniają się jednak w zakresie bezpieczeństwa kryzysowego, utrzymania niezawodności środków łączności. Dlatego, jak ma to miejsce w większości rozwiązań krytycznych pod względem bezpieczeństwa, także środki łączności powinny posiadać zdublowane, redundantne technologie².

kpt. mgr inż. Cezary Mecwaldowski
Wykładowca zakładu szkolenia ochronnego w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Kulach.

¹ C. Mecwaldowski, „Radiotelefony w służbie ochrony obiektu”, OiB 2/2021
² C. Mecwaldowski, „Łączność radiowa a współdziałanie służb bezpieczeństwa publicznego i ratownictwa” OiB 5/2020