Zgodnie z przepisami prawa instytucje finansowe zobowiązane są do przechowywania wartości pieniężnych według określonych zasad i przy zastosowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa. Jedno z podstawowych zabezpieczeń stosowanych przez przedsiębiorców stanowią sejfy i kasy pancerne. W niniejszym artykule przedstawione zostaną rodzaje oraz sposoby klasyfikacji tychże urządzeń, jak również dopuszczalne limity przechowywanych wartości pieniężnych w zależności od zastosowanych środków bezpieczeństwa.
Ze względu na szczególne znaczenie instytucji finansowych, tak dla jednostki, jak i całego państwa, ich działalność podporządkowana jest określonemu porządkowi prawnemu, na który to składają się przede wszystkim przepisy prawa powszechnie obowiązującego oraz zalecenia i wytyczne instytucji nadzoru. Mówiąc o instytucjach finansowych mamy najczęściej na myśli przedsiębiorstwa sektora bankowego, rynku kapitałowego, ubezpieczeniowego czy emerytalnego, a także podmioty usług płatniczych czy też kas spółdzielczych. Wspólnym mianownikiem wymienionych podmiotów jest między innymi to, że pomimo dynamicznego rozwoju poza gotówkowych form płatności, nadal obracają one znacznymi środkami pieniężnymi w fizycznej postaci.
Całościowe zaprezentowanie podjętej w niniejszym artykule problematyki nie jest możliwe bez odniesienia się do obowiązujących przepisów prawa, a w szczególności do fundamentalnego w tym zakresie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 września 2010 r. w sprawie w wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz.U. z 2010 r., nr 166, poz. 1128, z późn. zm.). Zgodnie z tamtejszymi normami prawnymi ochronę przechowywanych wartości pieniężnych zapewnia się co najmniej poprzez zastosowanie zabezpieczeń technicznych: pomieszczeń i urządzeń oraz elektronicznych systemów zabezpieczeń. Wszystkie urządzenia wykorzystywane przez przedsiębiorców muszą posiadać certyfikat lub deklarację zgodności potwierdzające zgodność z wymaganiami określonymi dla danego wyrobu w rozumieniu przepisów o systemie zgodności, zaś jeżeli wymagań takich nie określono niezbędne jest poświadczenie zgodności z odpowiednimi normami technicznymi1. Oznacza to między innymi to, że w momencie zakupu określonego produktu od producenta, klient powinien nabyć go w okresie ważności certyfikatu. W tym miejscu warto jednak podkreślić, że wygaśnięcie ważności certyfikatu nie wpływa negatywnie na możliwość dalszego użytkowania produktów, chyba że niemożliwość dalszego użytkowania wyrobów wynika ze zmiany dotychczas obowiązujących przepisów. Certyfikacja urządzeń do przechowywania wartości pieniężnych jest o tyle istotnym procesem, gdyż to odporność na włamanie sejfu lub kasy pancernej decyduje przede wszystkim o dopuszczalnych górnych limitach przechowywanych wartości.
Urządzenie – urządzenie mechaniczne o określonej odporności na włamanie, służące do przechowywania i transportu wartości pieniężnych.
Pomieszczenie – wydzielona część budynku o określonej klasie odporności na włamanie, służąca do przechowywania wartości pieniężnych.
W powyższej tabeli zostały przedstawione dopuszczalne limity wartości pieniężnych przechowywanych w urządzeniach o określonej odporności na włamanie oraz przy zastosowaniu dodatkowych środków bezpieczeństwa. Zgodnie z definicją rozporządzenia jednostka obliczeniowa, w których wyrażone są dopuszczalne limity przechowywanych wartości, to 120-krotność przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 lutego 2016 r. (M.P. 2016 poz. 148) przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2015 r. wyniosło 4066,95 zł. Oznacza to, że przykładowo w urządzeniach spełniających I klasę odporności na włamanie dopuszczalny limit przechowywanych wartości pieniężnych wynosi obecnie 488 034 zł, zaś w przypadku zastosowania dodatkowo zabezpieczeń elektronicznych wartość ta jest odpowiednio wyższa. Jakkolwiek w środowisku specjalistów, nie ma jednomyślności w sprawie zakresu wymaganego wyposażenia sejfów i kas pancernych w system sygnalizacji włamania i napadu, to jednak zabezpieczenie to obejmuje najczęściej wyposażenie urządzenia w zamek elektroniczny z funkcją cichego alarmu, czujnik otwarcia drzwi oraz czujnik inercyjny/ sejsmiczny.
Współcześnie prawdziwym wyzwaniem dla zarządzających instytucjami finansowymi jest zapewnienie bezpieczeństwa w placówkach zaprojektowanych według koncepcji „otwartego banku”. Chęć poprawy standardów obsługi klienta, jakkolwiek zrozumiała z biznesowego punktu widzenia, wymusiła jednak konieczność zrewidowania pierwotnego podejścia do bezpieczeństwa. Dotychczasowe podział funkcjonalny placówek na strefę ogólnodostępną i strefę zastrzeżoną przechodzi do lamusa. Typowe stanowiska kasjerskie, gdzie klienta oddziela od pracownika specjalna szyba antywłamaniowa, zastępują coraz częściej przestronne stanowiska obsługi. W konsekwencji wprowadzenia nowego modelu funkcjonowania placówek bankowych, zmianie musiały ulec również stosowane zabezpieczenia. Oczywistym bowiem jest, iż standardowe urządzenia do przechowywania wartości pieniężnych, takie jak sejfy i kasy pancerne, nie mogły sprostać w pełni nowym potrzebom. Wymaganiem instytucji finansowych stało się, by jedno urządzenie łączyło w sobie skuteczne zabezpieczenie antykradzieżowe i anty napadowe.
1W Polsce jednostką certyfikującą akredytowaną przez Polskie Centrum Akredytacji jest Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie.
Sergiusz Parszowski
niezależny ekspert i doradca do spraw bezpieczeństwa
i porządku publicznego. Audytor systemów
bezpieczeństwa instytucji publicznych i podmiotów
gospodarczych. Wykładowca akademicki oraz
prelegent konferencji naukowych.
www.instin.pl
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
