Oświetlenie awaryjne jest oświetleniem używanym w czasie awarii zasilania urządzeń, które zapewnia oświetlenie o charakterze podstawowym. Nie bez znaczenia jest również oświetlenie ewakuacyjne będące częścią oświetlenia awaryjnego gwarantujące bezpieczne opuszczenie zagrożonego miejsca.

Jako kluczowe zadanie oświetlenia ewakuacyjnego wymienia się zapewnienie możliwości podjęcia próby zakończenia procesu uznanego za potencjalnie niebezpieczny.

W kontekście definicyjnym warto zwrócić uwagę na oświetlenie drogi ewakuacyjnej będące częścią oświetlenia ewakuacyjnego tak, aby droga ewakuacyjna była w sposób jednoznaczny zidentyfikowana i użyta w celu bezpiecznej ewakuacji. Warto zwrócić uwagę na oświetlenie strefy otwartej będące częścią oświetlenia ewakuacyjnego używaną celem zapobiegania panice i umożliwienia dotarcia do miejsca, gdzie droga ewakuacyjna jest rozpoznawana.

Kluczową rolę odgrywa oświetlenie strefy wysokiego ryzyka będącej częścią oświetlenia ewakuacyjnego, która stosowana jest dla bezpieczeństwa osób biorących udział w potencjalnie niebezpiecznym procesie lub znajdujących się w potencjalnie niebezpiecznej sytuacji. Ważne jest aby oświetlenie strefy wysokiego ryzyka umożliwiało odpowiednie bezpieczne zakończenie działań dla wszystkich osób przebywających w strefie. Kluczowe miejsce zajmuje oświetlenie rezerwowe. Jest ono częścią oświetlenia awaryjnego zapewniające kontynuację normalnych czynności w sposób niezmieniony.

Zgodnie z przepisami prawa wyróżnia się wyjście awaryjne oraz znak bezpieczeństwa z oświetleniem zewnętrznym, czyli bazującym na zewnętrznym źródle światła. Znak bezpieczeństwa może być również oświetlony przy użyciu wewnętrznego źródła światła.

Szczegóły w zakresie oświetlenia awaryjnego będącego ogólnym określeniem kilku specyficznych odmian oświetlenia (ewakuacyjnego, dróg komunikacyjnych, strefy otwartej, strefy wysokiego ryzyka) precyzuje norma PN-EN 13201.

Gdzie i po co?

Zgodnie z przepisami prawa w każdym obiekcie budowlanym, w którym brak napięcia może być przyczyną zagrożenia zdrowia, życia i środowiska oraz strat o charakterze materialnym na znacznym poziomie powinno uwzględniać się nie mniej niż dwa niezależne, przy czym, w sposób automatyczny załączające się źródła energii. Dodatkowo ważne jest oświetlenie awaryjne zarówno ewakuacyjne jak i bezpieczeństwa, które załącza się samoczynnie.

Przepisy prawa mówią o pomieszczeniach, gdzie konieczne jest stosowanie oświetlenia awaryjnego. Chodzi przede wszystkim o filharmonie, teatry, pomieszczenia kin oraz inne wszelkie hale o charakterze widowiskowym. Bez oświetlenia awaryjnego nie mogą obejść się również sale sportowe o widowni przekraczającej 300 osób, a także sale konferencyjne, lokale rozrywkowe oraz pomieszczenia audytoriów. Do tej grupy zaliczamy także pomieszczenia wystawowe w muzeach, a także w pomieszczeniach, których powierzchnia przekracza 1000 m². Oświetlenie awaryjne nie mniej ważne jest w budynkach zamieszkania zbiorowego, przeznaczonych dla osób w ilości przekraczającej 200.

W myśl przepisów prawa oświetlenie awaryjne musi być zastosowane w garażach, gdzie oświetlenie bazuje wyłącznie na świetle sztucznym, a także w pomieszczeniach o powierzchni przekraczającej 2000 m² w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. 

Kluczową rolę odgrywają również drogi, gdzie konieczne jest stosowanie oświetlenia ewakuacyjnego. Stąd też drogi ewakuacyjne wymienionych wcześniej pomieszczeń muszą być wyposażone w oświetlenie awaryjne. Zwraca się uwagę, aby oświetlenie awaryjne stosować na drogach ewakuacyjnych, które są oświetlone wyłącznie światłem sztucznym.

Oświetlenie awaryjne musi być uwzględnione na drogach ewakuacyjnych w szpitalach oraz innych budynkach, gdzie znajdują się osoby o ograniczonej zdolności poruszania się o własnych siłach. Oświetlenie awaryjne odgrywa kluczową rolę na drogach ewakuacyjnych w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego.

Wymagania

Zgodnie z przepisami prawa oprawy awaryjne powinno cechować przynajmniej kilka właściwości. Jeżeli w oprawach jako źródła światła zastosowano świetlówki, ważne jest aby zaświeciły się one w trybie awaryjnym, bez pomocy zapłonników tlących zgodnie z IEC 60155. 

Istotne pozostaje również aby oświetlenie awaryjne nie bazowało na świetlówkach z wbudowanym zapłonnikiem tlącym. Urządzenia sterujące pracą lamp awaryjnych i moduły sterujące, które są wbudowane w oprawy lampy, powinny być zgodne z normami IEC 60928. Awaria jednej z lamp systemu oświetlenia awaryjnego nie powinna wpływać na inne lampy znajdujące się w tym samym obwodzie elektrycznym. Wymaganie w tym zakresie może być spełnione chociażby przez zastosowanie zabezpieczeń bezpiecznikowych, przekaźnikowych (blokady) lub innych technicznych rozwiązań ochronnych stosowanych w każdej lampie.

Jeżeli zastosowanie znajdują oprawy z własnym zasilaniem to ważne jest uwzględnienie w nich układów ładowania akumulatora z zasilania podstawowego. Konieczny jest również wskaźnik widoczny podczas normalnej eksploatacji, który sygnalizuje stan naładowania akumulatora oraz ciągłość obwodu jeżeli zastosowano wolframowe żarniki lamp oświetlenia awaryjnego. W przypadku uwzględnia opraw oświetleniowych zespolonych zasilanych centralnie ważna jest separacja elektryczna pomiędzy zasilaniem podstawowym i awaryjnym zapewniona przez izolację podwójną, dodatkowo wzmocnioną oraz ekran uziemiający. 

Rozmieszczenie opraw oświetlenia awaryjnego

Dla zapewnienia właściwej widzialności gwarantującej sprawną ewakuację ważne jest oświetlenie strefy określonej przestrzeni. Istotne pozostaje aby źródła światła były umieszczone przynajmniej 2 m nad podłogą. Celem zagwarantowania odpowiedniego natężenia oświetlenia źródła oświetlenia ewakuacyjnego powinny być usytuowane w pobliżu każdych drzwi wyjściowych. Oświetlenie tego typu należy uwzględnić również w takich miejscach, gdzie może wystąpić zagrożenie dla osób ewakuowanych. Oprawy oświetlenia awaryjnego trzeba więc zastosować przy każdych drzwiach wyjściowych przeznaczonych do wyjścia ewakuacyjnego. Należy zwrócić uwagę na usytuowanie opraw w pobliżu schodów, tak aby każdy stopień był oświetlany bezpośrednio. Przepisy podkreślają konieczność zastosowania awaryjnych źródeł światła w pobliżu każdej zmiany poziomu, przy wyjściach ewakuacyjnych i znakach bezpieczeństwa oraz przy każdej zmianie kierunku. Oprawy oświetlenia awaryjnego odgrywają istotną rolę przy każdym skrzyżowaniu korytarzy, na zewnątrz i w pobliżu każdego wyjścia końcowego oraz w pobliżu każdego punktu pierwszej pomocy. Lokalizacja opraw powinna również obejmować pobliże każdego urządzenia przeciwpożarowego i przycisku alarmowego.

(...)

Damian Żabicki 

dziennikarz, analityk specjalizujący
się w tematyce technicznej i przemysłowej
Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.