Różnorodność środowiska pracy w jakich przebywają strażacy podczas pełnienia służby, jak i podczas działań ratowniczo-gaśniczych wymusza dostosowanie umundurowania i wyposażenia funkcjonariuszy do danej sytuacji. Działania straży w warunkach pożarowych, w których panują ekstremalnie wysokie temperatury wewnątrz pomieszczeń, a z drugiej strony praca na powietrzu przy różnej pogodzie w upalne lato czy siarczysty mróz − wymaga odpowiedniej odzieży ochronnej. Odzież ochronna powinna umożliwiać pracę w trudnych i różnorodnych warunkach. Powinna przede wszystkim nie krępować ruchów ratowników, chronić przed działaniami substancji chemicznych, być lekka, przewiewna, ale również i ciepła. Specjalne ubranie ochronne musi być wyposażone w elementy odblaskowe dla bezpieczeństwa i widoczności ratowników.
Zasadniczymi przedmiotami ubioru wyjściowego jest:
Mundur wyjściowy męski dla Państwowych Straży Pożarnych uszyty z tkaniny gabardyna. Składa się ze spodni oraz marynarki. Mundur jest koloru ciemnogranatowego szytego na miarę.
Płaszcz zimowy wykonany z sukna płaszczowego w kolorze ciemnogranatowym na podszewce. Krój dwurzędowy z wykładanym kołnierzem i wyłogami, zapinany na 3 guziki płaszczowe i jeden guzik wewnętrzny. Na ramionach płaszcza umieszczone są naramienniki wszyte w szew łączący krawędzie pachy z kulą rękawa. Naramienniki zapinane na guziki. Poniżej linii pasa naszyte są kieszenie z klapkami. Tył płaszcza ze szwem pośrodku zakończonym u dołu otwartym rozporkiem.
Płaszcz letni, jednorzędowy, wykonany z tkaniny w kolorze ciemnogranatowym na podszewce i podpince. Zapinany na cztery guziki w kolorze tkaniny kryte w listwie. Na szwach barkowych umieszczone naramienniki zapięte na małe guziki. Kołnierz wykładany ze stójką. Rękawy trzyczęściowe. W tali pasek z tkaniny zasadniczej zapiany na klamrę z tworzywa sztucznego w kolorze tkaniny. Dół płaszcza otwarty. Na szwach bocznych wszyte podtrzymywacze paska.
Koszula wyjściowa biała z długim rękawem na okres zimowy, z krótkim rękawem na okres letni. Z przodu po lewej stronie naszyta kieszeń w szpic z haft PSP w kolorze białym.
Czapka rogatywka PSP wykonana z tkaniny gabardynowej w kolorze ciemnogranatowym z otokiem w kolorze ciemnoniebieskim. Czapka posiada okuty daszek w kolorze złotym, pasek skórzany z klamerką czarną. Na czole czapki umieszczony jest wizerunek orła wykonany z metalu w kolorze złotym.
Zasadniczymi przedmiotami ubioru służbowego jest:
Mundur służbowy PSP składa się z kurtki/bluzy „olimpijki” i spodni (dla mężczyzn) lub spódnicy (dla kobiet) tkanina elanowełnianiej typu gabardyna w kolorze ciemno-granatowym.
Sweter służbowy wykonany jest z dzianiny bawełniany i elany w kolorze czarnym. Pod szyją sweter jest wykończony w „serek”. Rękawy i dół swetra wykończone są ściągaczem. Na rękawach i ramionach naszyte są aplikacje z tkaniny elanobawełnianej w kolorze czarnym. Naramienniki wszywane są z pochewką na dystynkcje służbowe. Na lewym rękawie naszyta kieszeń z tkaniny takiej jak aplikacje, z haftem „PSP” w kolorze złotym.
Koszula służbowa niebieska z długim rękawem wykonana z tkaniny elanobawełnianej. Przód koszuli zapinany na guzik w kolorze koszuli. Na górnej kieszeni jest widoczny haft „PSP” w kolorze białym.
Kurtka 3/4 PSP wykonana jest z elanobawełny (wodo- i olejoodpornej) z podpinką. Kurtka zapinana z przodu na dwudzielny zamek błyskawiczny, kryty listwą zapinaną na napy. W kołnierzu schowany kaptur bądź odpinany. Podpinka wykonana z dwustronnie pikowanej podszewką włókniny puszystej lateksowanej.
Beret lub kapelusz. Beret, jest wykonany z sukna w kolorze czarnym oraz ma kształt owalny. Dół beretu wykończony jest lamówką ze skóry garbowanej z wciągniętą wewnątrz tasiemką. Z przodu beretu umieszczony jest haftowany wizerunek orła. Kapelusz dla strażaka kobiety wykonany jest z tkaniny w kolorze ciemnogranatowym. Na czołowej części kapelusza umieszcza się wizerunek orła i dystynkcje.
Czapka służbowa zimowa wykonana jest z tkaniny gabardyna w kolorze ciemnogranatowym oraz z dzianiny futerkowej ze strony zewnętrzna nauszników, a od wewnątrz wykończona jest pikowaną podszewką. Z przodu czapki nad daszkiem jest emblemat orzełka.
Półbuty służbowe. Buty dla kadry dowódczo- sztabowej wykonane ze skóry naturalnej, podeszwa termo kauczukowa o dużej odporności na poślizg i ścieranie.
Zasadniczymi przedmiotami odzieży specjalnej jest:
Ubranie koszarowe składa się z bluzy, spodni, kamizelki i czapki. Wykonana jest z wysokiej jakości tkanin poliestrowo-bawełnianej. Ubranie charakteryzuje się podwyższoną wytrzymałością na rozdarcia sięgającą wyposażone w srebrne taśmy odblaskowe, umieszczone na żółtym fluorescencyjnym tle. Czapka z daszkiem typu dżokejka w kolorze czarnym z przodu emblemat PSP. Odzież koszarowa przeznaczona do użytku wewnątrz koszar, w trakcie ćwiczeń i treningów.
Ubranie dla kadry dowódczo-sztabowej, które składa się z czapki, spodni, bluzy, kurtki w kolorze czarnym z elementami odblaskowymi na kurtce, takimi jak w ubraniu specjalnym posiadającym wykończenie wodo- i olejoodporne ubrania.
Obuwie koszarowe wykonane jest ze skóry naturalnej – bukat gładki anilina, kolor czarny, sznurowane; podeszwa TR antypoślizgowa, trudnościeralna.
Buty kadry dowódczo-sztabowej wykonane jest ze skóry żaro- i wodoodpornych, podszewka z membraną półprzepuszczalną, grubą podeszwą z protektorem o właściwościach przeciwpoślizgowych, olejoodpornych i antyelektrostatycznych. W podeszwie wmontowana jest metalowa wkładka zabezpieczająca przed urazami mechanicznymi.
Zasadniczymi przedmiotami środków ochrony indywidualnej są:
1. Ubranie specjalne:
Ubranie specjalna dwuczęściowe do przeznaczenia bojowego. Ubranie specjalne składa się z kurtki 3/4 z odpinaną podpinką i spodni. Przez zastosowanie w tkaninie włókien paraaramidowych, ubranie daje skuteczną ochronę przed przenikaniem ciepła i gorącem oraz dużą wytrzymałość na rozdzieranie. Wewnętrzna warstwa ubrania chroni przed działaniem wody, wiatru oraz przed przenikaniem ciepła. Ubranie specjalne ma budowę warstwową i jest ubiorem strażaka z przeznaczeniem do działań ratowniczo- gaśniczych. Odzież ma za zadanie ochronę ratownika przed czynnikami zewnętrznymi, na które narażony jest strażak w warunkach bojowych. Ubranie powinno być wygodne i zapewniać swobodę ruchów ratownikowi. Ubranie specjalne bojowe składa się z warstwy zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej.
Ubranie specjalne jednoczęściowe (kombinezon) używane w szczególności przez grupy specjalistyczne, tj. poszukiwawczo-ratownicze, czy wysokościowe. Ubranie typu kombinezon jest projektowane specjalnie pod określoną grupę specjalistyczną. Musi się sprawdzać w konkretnym środowisku i warunkach w jakich pracują ratownicy.
2. Rękawice specjalne:
Uzupełnieniem odzieży ochronnej są rękawice. Mają one chronić ręce strażaków przed urazami mechanicznymi, działaniem wysokiej temperatury, substancji chemicznych podczas wykonywanych działań ratowniczo gaśniczych. Wierzchy rękawic wykonane są z tkaniny aramidowej zalaminowanej z filcem kewlarowym, cechującej się bardzo wysoką odpornością na przecięcia, przekłucia, rozdzieranie, ścieranie, część chwytna rękawicy wykonana jest z powlekanej sylikonem tkaniny kewlar posiadającej bardzo dużą odporność na przecięcia, przekłucia, rozdzieranie, ścieranie oraz nadającej rękawicom membranę chroniącą dłoń przed wilgocią. Rękawice muszą być wygodne i dopasowane do dłoni ponieważ różnorodność prac wykonywanych przez straż pożarną wymaga bardzo często dużej precyzji i dokładności.
3. Kominiarka:
Kominiarka niepalna stosowana jest jako ochrona głowy i karku. Używana jest podczas akcji ratowniczych, gdzie występują różne zagrożenia. Zakładana pod hełm ma za zadanie chronić twarz, kark, część pleców i klatki piersiowej. Konstrukcja jej pozwala na jednoczesne stosowanie maski do aparatu powietrznego. Kominiarki wykonywane są z jedno i dwuwarstwowych dzianin z tkaniny aramidowej typu nomex i nomex/viskoza.
4. Buty strażackie:
Buty specjalne dzielimy na buty specjalne skórzane i buty specjalne gumowe.
Buty specjalne skórzane podobnie jak rękawice, buty także zabezpieczają strażaka przed urazami mechanicznymi, działaniem niskich i wysokich temperatur, przed działaniem prądu elektrycznego, wody i wilgoci. Obuwie ochronne powinno charakteryzować się grubą podeszwą z protektorem o właściwościach przeciwpoślizgowych, olejoodpornych i antyelektrostatycznych. W podeszwie wmontowana jest metalowa wkładka zabezpieczająca przed urazami mechanicznymi, wierzchy ze skór żaroi wodoodpornych, podszewka z membraną półprzepuszczalną. Buty muszą być wygodne i dobrze dopasowane, aby spełniały właściwie swoje zadanie czyli chronili i zabezpieczali strażaka.
Buty specjalne gumowe charakteryzują się podwyższoną cholewką, grubą podeszwą z protektorem o właściwościach przeciwślizgowych, antyelektrostatycznych i olejoodpornych. W celu zapewnienia właściwej ochrony przed urazami mechanicznymi i przebiciem (przekłuciem) wyposażone są w specjalne metalowe wkładki wraz z wywiniętym noskiem na palce. Buty te posiadają również właściwości dielektryczne. Buty posiadają kolor żółto-czarny w celu wyróżnienia oraz lepszej widoczności. Dodatkowym elementem jest wkładka ocieplająca szczególnie przydatna w warunkach jesienno-zimowych.
5. Hełm strażacki:
Hełm strażacki to nakrycie głowy przeznaczone do ochrony głowy ratownika przed zagrożeniami, które mogą wystąpić podczas czynności wykonywanych przez strażaków. Hełm zabezpiecza głowę przed urazami mechanicznymi, czynnikami termicznymi oraz współgra z maską od zestawu do ochrony dróg oddechowych. Hełm strażacki ponadto wyposażony jest w przyłbice zabezpieczającą przed czynnikami termicznymi oraz okulary do zabezpieczenia oczu od różnych niewielkich odłamków np. trocin. Do hełmu można również zamontować latarki.
Zasadniczymi przedmiotami ekwipunku osobistego są:
Pas strażacki bojowy wykonany z taśmy poliamidowej, wzmocniony skórą z klamrą i uchwytem metalowym. Dostępne w różne długości.
Zatrzaśnik. Zatrzaśnik duży służy do celów ratowniczych i do zabezpieczania strażaków pracujących na wysokościach. Zatrzaśnik strażacki jest ściśle związany z pasem strażackim. Zazwyczaj dołączony do kolucha pasa bojowego. Stosowany jest do wszelkiego rodzaju zabezpieczeń. W szczególności dotyczy to:
- zabezpieczenia pracy strażaka na drabinie,
- zabezpieczenia pracy strażaka w trakcie działań ratowniczych na wysokości,
- do samoratowania w sytuacjach ekstremalnych,
- do zabezpieczania smoka ssawnego w trakcie sprawiania linii ssawnej.
Toporek strażacki składa się z głowicy, trzonka, rękojeści. Głowica jest kuta, hartowana i oszlifowanym. Toporek przechowywany jest w pochwie wykonanej z tworzywa sztucznego zapinanej na metalowe zatrzaski. Pochwa mocowana jest do pasa strażackiego. Toporek służy do prowadzenia lekkich prac burzących, otwierania studzienek hydrantowych, wybijania szyb itd.
Radosław Zawadzki – Pracownik Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie.
