Zróżnicowanie i wyjątkowość obszarów granic państwowych w wielu miejscach na świecie jest zupełnie zaskakująca. Czasem te granice wyznaczają charakterystyczne obszary geograficzne jak np. Pireneje, które oddzielają Hiszpanię od Francji. Czasem granice przebiegają wzdłuż politycznie określonych linii, jak np. granica pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, a Kanadą, która przebiega wzdłuż 49 równoleżnika. Granica pomiędzy tymi państwami jest najdłuższą międzypaństwową granicą na świecie i wynosi aż 8891 kilometrów. Jest to granica o tyle też nietypowa, że duża jej część przechodzi przez Wielkie Jeziora.

Warto zwrócić uwagę, że czasem te linie oddzielające Państw10aa są silnie strzeżonymi obszarami, a czasem wręcz mogą być niezauważalne. Strefa zdemilitaryzowana dzieląca Półwysep Koreański na dwie części, to jedno z najbardziej niebezpiecznych i wbrew nazwie – zmilitaryzowanych miejsc na Ziemi. To także jedna z najbardziej strzeżonych granic na świecie. Wyjątkowo umocnionym obszarem granicznym jest także linia oddzielająca Stany Zjednoczone od Meksyku. Wszystko ze względu na dużą liczbę imigrantów, próbujących nielegalnie dostać się do USA.

Granica pomiędzy Austrią i Szwajcarią to obszary turystyczne, na których rozciągają się kurorty narciarskie i tam nawet trudno zauważyć, że się ją przekracza. Podobnie wygląda we francuskich i włoskich Alpach.

Co zatem decyduje o charakterze sposobu ochrony granic? Czy ta ochrona w obecnych czasach zyskuje na znaczeniu? Jeśli chcemy chronić granice, to jak robić to w sposób prawidłowy i na jakie zagrożenia powinniśmy być gotowi?

Ochrona granic i współczesne zagrożenia
Ochrona granic państwowych jest ważna ze względu na kontrolowanie przepływu osób, towarów i informacji, co ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo, stabilność państwa, a także na politykę imigracyjną i handlową. Ochrona granic jest również ważna dla zachowania suwerenności i integralności terytorialnej państwa. Umożliwia również identyfikację i odrzucenie zagrożeń bezpieczeństwa, takich jak terroryzm i przestępczość transgraniczna.

W ostatnich latach obserwowaliśmy kryzysy imigracyjne, które wywoływane były przez różne czynniki. Konflikty zbrojne i przemoc, była i jest jednym z takich czynników. Ludzie żyjący w obszarach objętych wojnami i konfliktami zbrojnymi, szukają bezpieczeństwa i lepszego życia poza swoim krajem. Nierówności ekonomiczne i brak perspektyw, są kolejnym czynnikiem imigracyjnym. Prognozuje się, że w przyszłości to brak wody, czy zmiany klimatyczne, mogą doprowadzić do największych migracji ludności. W niektórych krajach występują represje i naruszenia praw człowieka, co powoduje, że ludzie szukają bezpieczeństwa i wolności w innych miejscach na świecie. Dodatkowo dochodzą do tego prześladowania polityczne, rasowe, religijne czy prześladowania mniejszości etnicznych. Te czynniki powodują, że problem imigracyjny, będzie tylko narastać, bo perspektyw na rozwiązanie przyczyn póki co brak.

Czy niekontrolowany kryzys imigracyjny może mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo Państwa? Choć oczywiste jest niesienie pomocy ze względów humanitarnych, to pomoc taka powinna być udzielana we właściwy sposób, ze szczególną uwagą, czy wraz z osobami potrzebującymi rzeczywistej pomocy, do Państwa nie dostają się także osoby stanowiące realne zagrożenie. Duża liczba niekontrolowanych imigrantów może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego, ponieważ trudno jest monitorować i kontrolować ich pochodzenie i motywacje. Nieuregulowana sytuacja imigracyjna może prowadzić do napięć społecznych i konfliktów, co z kolei może osłabić stabilność polityczną. Dodatkowo nielegalnej emigracji bardzo często towarzyszy przemyt i handel ludźmi.

O ile zapewnienie szczelności granic lądowych jest bardzo istotnym zadaniem, to coraz większym wyzwaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa także w powietrzu. Problem nielegalnych dronów pokonujących granicę stał się coraz powszechniejszy na całym świecie. Liczba incydentów tego typu rośnie z każdym rokiem, a łatwość dostępu do tej technologii sprawia, że trend ten z pewnością się nie zmieni.

Od sierpnia 2021 roku do lipca 2022 roku amerykańskie służby wykryły 8 000 nielegalnych transgranicznych lotów dronami na granicy USA-Meksyk. Organizacje przestępcze używają dronów do rozpoznania sposobów ochrony granicy i rozmieszczenia służb, a zdobyte informacje wykorzystują do transportu narkotyków i kontrabandy. Także w Polsce odnotowywane są incydenty z dronami, które służą np. do przemytu papierosów. Choć część z tych incydentów jest udaremnianych, to pozostaje zawsze pytanie jak wiele z takich sytuacji nie jest wykrywana.

Sposoby ochrony granic państwowych
Kiedy sytuacja polityczna jest wyjątkowo napięta, rośnie zagrożenie terroryzmem, nielegalną imigracją lub pojawiają się inne powody, wówczas państwa decydują się na wzmocnienie swoich granic. W roku 2007 Polska wstąpiła do strefy Schengen, czyli europejskiej strefy bezwizowej, w której obywatele państw członkowskich oraz obcokrajowcy z ważnymi wizami lub paszportami mogą swobodnie przemieszczać się bez kontroli granicznych. Jedną z podstawowych zasad tej strefy jest abolicja kontroli granicznych. Strefa Schengen oznacza bowiem usunięcie kontroli granicznych na granicach wewnętrznych państw członkowskich, co umożliwia swobodne przemieszczanie się obywateli i osób posiadających ważne dokumenty podróży.11

Staliśmy się jednak także Państwem granicznym tej strefy, dzieląc swoje granice z Rosją, Białorusią i Ukrainą. Już wtedy postanowiono wzmocnić nasze wschodnie granice. Wydarzenia z początku czerwca 2021 kiedy na granicy Białorusko-Litewskiej rozpoczął się kryzys imigracyjny, a wkrótce także na granicy Polsko-Białoruskiej spowodowały, że postanowiono podjąć dalsze działania prowadzące do uszczelnienia granic. Kryzys ten został wywołany przerzutem imigrantów i uchodźców m.in.: z Iraku, Afganistanu oraz innych krajów Bliskiego Wschodu. Kolejne wydarzenia w roku 2022 związane z inwazją rosyjską na Ukrainę pokazały, jak szybko potrafi się zmieniać otaczająca nas rzeczywistość polityczna. To właśnie tego typu sytuacje doprowadzają Państwa do decyzji o wzmocnieniu ochrony granic.

Aby ochrona granic była skuteczna, musi być zawsze wielowarstwowa. Nie ma bowiem jednego skutecznego elementu, który jest w stanie zapewnić całkowite bezpieczeństwo. Jest to związane choćby z tym, że nawet na przykładzie Polski wiemy, jak bardzo zróżnicowane są miejsca, gdzie przebiega nasza granica. Czasem jest to granica biegnąca lasem lub polem, innym razem są to mokradła, bagna, rzeki czy jeziora. Każdy fragment wymagający ochrony ma swoją indywidualną specyfikę i należy zastosować inne środki w celu zapewnienia skutecznej ochrony.

Istnieje wiele elementów, które pozwalają na wzmocnienie ochrony granic. Zaczynając od barier fizycznych, a kończąc na złożonych systemach elektronicznej detekcji wtargnięć. Przyjrzymy się zatem elementom z których taki system zabezpieczenia granicy może zostać zbudowany.

Bariera fizyczna – mur, zasieki lub inne umocnienia, które mają tworzyć barierę fizyczną na granicy państw. Budowa murów na granicach jest procesem czasochłonnym i kosztownym, a także może wywoływać kontrowersje i protesty ze strony lokalnej społeczności i organizacji międzynarodowych. Dlatego ważne jest, aby proces budowy był przeprowadzany zgodnie z prawem i z uwzględnieniem wpływu na środowisko i społeczeństwo. Przykładem takiego wyjątkowego rozwiązania jest pas oddzielając Koreę Północną od Południowej. Wyznaczona granica o szerokości około 4 km zajęta jest wyłącznie przez zasieki z drutu kolczastego, kilkumetrowej wysokości siatki pod napięciem i wznoszące się na 5 do 10 m betonowe zapory przeciwczołgowe. Dodatkowo w tej strefie istnieje pole minowe o szerokości ok. 200 metrów. Szacuje się, że w strefie tej znajduje się ponad 1 mln zakopanych min.

Technologia termowizy12bjna – do wielu naruszeń granic dochodzi nocą. To właśnie w tym czasie osoby postanawiają pokonać nielegalnie granicę licząc, że pod osłoną ciemności pozostaną zupełnie niezauważone. Kamery pracujące w paśmie podczerwieni zapewniają jednak skuteczną detekcję w całkowitej ciemności. Dlatego technologia ta tak chętnie i tak często wykorzystywana jest do ochrony granic. Można ją spotkać w różnych zastosowaniach m.in.:

  • wykorzystanie multispektralnych głowic obserwacyjnych na wieżach granicznych, do prowadzenia obserwacji na dystansach kilku czy nawet kilkunastu kilometrów
  • wykorzystanie termowizyjnych głowic na pojazdach patrolowych w celu tworzenia doraźnych punktów obserwacyjnych
  • zastosowanie stałopozycyjnych kamer termowizyjnych wraz z analizą wizyjną w celu detekcji osób próbujący nielegalnie przekroczyć granicę
  • stosowanie ręcznych kamer termowizyjnych dla pracowników prowadzących działania patrolowe w strefie przygranicznej

Technologia radarowa – stosowana szczególnie w miejscach, gdzie monitorowany obszar jest rozległy, a ukształtowanie terenu i ewentualne przeszkody pozwalają swobodnie wykorzystywać tę technologię. Po wykryciu ruchu na granicy radar wysyła sygnał do innych systemów zabezpieczenia technicznego, takich jak kamery, aby operator wizyjnie potwierdził nielegalne przekraczanie granicy i w razie potrzeby szybko zadysponować odpowiednie jednostki. Radary do monitorowania granic są bardzo skuteczne w trudnych warunkach pogodowych, takich jak mgła i mocne opady deszczu, w których inne systemy bezpieczeństwa, takie jak kamery, mogą być nieskuteczne. Dodatkowo specjalnie zaprojektowane radary wysokich rozdzielczości pozwalają także na skuteczne monitorowanie przestrzeni powietrznej w celu detekcji dronów. Dzięki cyfrowej analizie echa radarowego i porównaniu z sygnaturami w bazie danych, specjalne oprogramowanie może pozwalać na klasyfikowanie celu typu dron i automatycznie eliminuje fałszywe alarmy spowodowane np. ptakami.

Radar może zapewnić śledzenie w czasie rzeczywistym, podając lokalizację GPS wykrytego drona. Lokalizacja ta jest obliczana na podstawie zdefiniowanej lokalizacji radaru oraz odległości i kąta, pod jakim obiekt został wykryty przez punkt radarowy. To pozwala na bardzo precyzyjne określenie pozycji wykrytego celu i przekazanie tych informacji, do pracowników służb granicznych pracujących w terenie.

Systemy perymetr13yczne – istnieje wiele technologii, które wykorzystywane są w systemach ochrony perymetrycznej. Są to zarówno systemy napłotowe, które mogą być instalowane na fizycznych barierach jak i systemy zakopywane. W zależności od jakości systemu detekcyjnego i sposobu jego działania poza informacją o alarmie z monitorowanego obszaru podawana jest także informacja o lokalizacji intruza z większą lub mniejszą dokładnością – w zależności od stosowanej technologii. Systemy perymetryczne podobnie jak pozostałe techniczne sposoby zabezpieczania granic są ze sobą integrowane w celu pełnego współdziałania.

Czujniki i bariery mikrofalowe – nie wszędzie możliwe jest zainstalowanie klasycznych systemów detekcji perymetrycznej w postaci detektorów mocowanych na ogrodzeniu lub zakopywanego przewodu. Do takich szczególnie trudnych miejsc należą mokradła, bagna czy np. kanały wodne. W tych miejscach system zabezpieczenia technicznego można uzupełnić za pomocą detektorów pasywnej podczerwieni lub detektorów mikrofalowych w postaci mono lub bistatycznych układów detekcyjnych. Choć są to rozwiązania nieco prostsze i pracujące na mniejszych dystansach, stanowią jednak bardzo dobre uzupełnienie innych systemów.

Drony patrolowe – stacje dokujące dla dronów (UAV) mogą stanowić kolejny element uzupełniający ochronę i patrolowanie granic. Stacja dokująca umożliwia całkowicie automatyczny start, lądowanie oraz wymianę lub ładowanie pakietów zasilających. Transmisja danych z drona do centrum sterowania odbywa się w czasie rzeczywistym co zapewnia, możliwość obserwacji obszarów granicznych z zupełnie innej perspektywy. Integracja drona z ochroną obwodową zapewnia możliwość natychmiastowej reakcji na jakąkolwiek próbę wtargnięcia w obszar chroniony. W takim przypadku następuje automatyczny start drona, lot na ustalonej wysokości do miejsca wystąpienia zdarzenia, przylot, wizyjne rozpoznanie sytuacji, ewentualna interwencja i powrót do stacji dokującej. Przebieg lotu jest całkowicie automatyczny. Jedynym zadaniem operatora jest obsługa głowicy obserwacyjnej typu PTZ zamontowanej na dronie lub wyzwalanie wcześniej zdefiniowanych komend sterujących.

Stosowanie różnych technologii detekcji jest skuteczne przy ochronie granic państwa, ponieważ każda z nich ma swoje unikalne zalety i wady, a łączenie ich w system zintegrowany zwiększa efektywność i skuteczność ochrony granicy. Dlatego, stosując kilka różnych technologii detekcji razem, takich jak radary, kamery i czujniki ruchu, system detekcji perymetrycznej jest w stanie zapewnić szerokie spektrum wykrywania i oferuje wysoką świadomość sytuacyjną. Stosowanie kilku różnych technologii zwiększa również niezawodność systemu, ponieważ awaria jednej technologii nie powoduje utraty całkowitej zdolności detekcji, a inne technologie mogą ją zastąpić. To z kolei zwiększa bezpieczeństwo i skuteczność ochrony granicy państwa.

Źródła:
https://www.gov.uk/government/organisations/border-force
https://poznaj-swiat.pl/article/106/korea-murem-podzielona
https://www.dhs.gov/
https://www.nadbuzanski.strazgraniczna.pl/
https://www.strazgraniczna.pl/
https://frontex.europa.eu/ 


Jakub Sobek

Pin It