Autonomiczne czujki dymu

Bezpieczeństwo pożarowe jest jednym z podstawowych filarów nowoczesnego europejskiego budownictwa. Jak pokazują statystyki Systemu Wspomagania Decyzji Państwowej Straży Pożarnej, za rok 2016, co czwarty pożar wybuchł w obiektach mieszkaniowych [1].

Obecnie obowiązujące krajowe przepisy techniczno-budowlane w zakresie bezpieczeństwa pożarowego budynków mieszkalnych, kwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, nie stawiają wymagania stosowania w nich urządzeń służących do wczesnego wykrycia pożaru. Podstawowym wymaganiem w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla tych obiektów jest kwestia konstrukcji budynku zapewniająca bezpieczną ewakuację osób z zagrożonego obiektu. Niemniej jednak obecność urządzeń ostrzegawczych ma istotne znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców.

Wczesne wykrywanie pożaru

Nie zawsze trzeba instalować pełny system sygnalizacji pożarowej (SSP). Szczególnie w mieszkaniach i domach, można stosować same autonomiczne czujki dymu. Urządzenia te po wykryciu pierwszych symptomów pożaru natychmiast wyzwalają wbudowaną sygnalizację optyczną i akustyczną. Należy sięgać po modele posiadające certyfikat stałości właściwości użytkowych, potwierdzający zgodność z normą PN-EN 14604 Autonomiczne czujki dymu.

Doświadczenia europejskie

Poszczególne kraje europejskie wprowadzają do swoich przepisów techniczno-budowlanych konieczność stosowania autonomicznych czujek dymu w nowo wznoszonych budynkach mieszkalnych (minimum po jednej czujce na każdej kondygnacji mieszkania czy domu). W Austrii obowiązują wytyczne w zakresie bezpieczeństwa pożarowego Austriackiego Instytutu Inżynierii Budowlanej (OIB) OiB-Richtlinie Brandschutz (OIB-330.2-011/15, marzec 2015), którą wprowadziło do stosowania większość krajów związkowych. Wytyczne te nakazują montowanie czujek dymu we wszystkich pomieszczeniach, za wyjątkiem kuchni, a także na korytarzach prowadzących z salonów na drogi ewakuacyjne. Podobne przepisy możemy spotkać w Niemczech, gdzie wymaga się obowiązkowego stosowania czujek dymu w sypialniach, pokojach dziecięcych oraz korytarzach.

Miejsce montażu czujki a skuteczność jej działania

Czujka dymu powinna być montowana na suficie, w najwyższym punkcie pomieszczenia. Wynika to z naturalnej drogi przemieszczania się dymu, który unosi się ku górze w tzw. kolumnie konwekcyjnej i po napotkaniu sufitu przemieszcza wzdłuż niego po płaszczyźnie poziomej. Czujki nie należy instalować w miejscach, gdzie występuje duża koncentracja kurzu i pyłu, w pomieszczeniach gdzie powstaje i skrapla się para wodna, ani w pobliżu grzejników, kuchenek, lamp, kratek wentylacyjnych czy klimatyzatorów.

Detektor dymu powinien być montowany min. 50 cm od ścian i obiektów, które mogą utrudniać swobodny dostęp dymu do czujki. W przypadku korytarzy węższych niż 1 m, detektor dymu powinien być montowany na środku sufitu. W celu szybkiego wykrycia pożaru graniczna odległość między miejscem montażu czujki dymu a osią ogniska pożaru nie powinna przekraczać 7,5 m. W przypadku pomieszczeń o kształcie kwadratu powierzchnia dozorowana autonomicznej czujki dymu wynosi ok. 112 m2 oraz ok. 60m2 dla pomieszczeń o kształcie prostokąta. Przy wyborze miejsca montażu należy rozważyć, jakie są potencjalne źródła pożaru. Najbardziej odpowiednim miejscem do montażu czujki na korytarzu czy klatce schodowej jest przestrzeń między sypialniami a miejscami szczególnie narażonymi na powstanie pożaru (kuchnie, pokoje z kominkiem). Minimalny zakres ochrony domu i mieszkania z wykorzystaniem autonomicznych czujek dymu obejmuje zainstalowanie na każdej kondygnacji jednego urządzenia w korytarzach. Optymalny zakres zaś obejmuje montaż czujek także w sypialniach. Maksymalny zakres ochrony to uwzględnienie wszystkich pomieszczeń.

Kontrola czujek autonomicznych

Czujki autonomiczne powinny być poddawane regularnej kontroli w celu sprawdzenia poprawności ich działania. Zgodnie z normą PN-EN 14604, każda czujka autonomiczna musi być wyposażona w łatwo dostępny układ do bieżącego testowania (np. przycisk TEST na obudowie). Kontrole okresowe należy przeprowadzać w terminach i zakresie zgodnym z zaleceniami producenta – najczęściej co 6 lub 12 miesięcy. Istnieją na rynku autonomiczne czujki dymu, które umożliwiają sygnalizację zabrudzenia elementów detekcji dymu (komory optycznej). Informacja ta jest niezwykle cenna dla użytkownika, gdyż minimalizuje ryzyko fałszywego zadziałania czujki na skutek osadzającego się w niej kurzu.

Czujki autonomiczne w systemie bezpieczeństwa

Czujki autonomiczne, w celu skuteczniejszego powiadamiania o zagrożeniu, mogą współpracować z systemami sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN) np. bezprzewodowo. Takie rozwiązanie daje dużą swobodę wyboru miejsca montażu czujki, na przykład w sytuacji kiedy na etapie pierwotnego montażu systemu nie doprowadzono przewodów w potencjalne miejsca montażu czujek. Jeśli w obiekcie występuje więcej urządzeń tego typu i pracują one w ramach jednego systemu, w razie wykrycia oznak pożaru przez jedno z nich, informacja może zostać przekazana do pozostałych, co uruchomi w każdym z nich sygnalizację akustyczną i optyczną.

Bibliografia
[1] Centralne Repozytorium Danych Publicznych Ministerstwa Cyfryzacji, Zbiór danych: Statystyki zdarzeń Systemu Wspomagania Decyzji Państwowej Straży Pożarnej (SWD PSP) za rok 2016, https://danepubliczne.gov.pl/dataset/statystyki-zdarzen-systemu-wspomaganiadecyzji-panstwowejstrazy-pozarnej-swd-psp-za-rok-2016/resource/850cf285-ff2a-440a-a0a3--68b0905e5f40 [dostęp: 24.08.2017]