Ochrona zewnętrzna obiektów infrastruktury krytycznej to dość skomplikowane zagadnienie. Zakłady penitencjarne zaś, wśród obiektów infrastruktury krytycznej, to obiekty szczególne. Po pierwsze, prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia wiąże się bezpośrednio z zainteresowaniem przestępców lub grup przestępczych danym obiektem. W zakładach penitencjarnych zainteresowanych nie brakuje, ponieważ jest to miejsce, gdzie właśnie takie osoby się znajdują. Po drugie, zwykle obiekty infrastruktury krytycznej chronione są przed zagrożeniami, które działają z zewnątrz obiektu do jego środka. W zakładach penitencjarnych kierunek jest odwrotny, osadzeni zwykle chcą się wydostać z tego miejsca.
Dobrze zrobiony projekt powinien być zawsze poprzedzony analizą zagrożeń dla danego obiektu. Każda lokalizacja ma inną specyfikę. Tak samo jest w przypadku zakładów penitencjarnych. Obiekty takie znajdują się czasami w środku miasta, a czasami z dala od osad. Niektóre są ulokowane w taki sposób, że do najbliższych zabudowań jest kilka kilometrów. Różny jest też przekrój osadzonych. W niektórych miejscach są osoby mniej zainteresowane ucieczką, w innych bardziej. W każdym przypadku prawidłowo przygotowana analiza zagrożeń jest w stanie wskazać słabe punkty, a odpowiednio zastosowana technologia zmniejszyć stopień zagrożenia i prawdopodobieństwo ucieczki osadzonego.
Prawdopodobnie część czytelników zadaje sobie pytanie, czy ucieczki z zakładów penitencjarnych w Polsce często się zdarzają. Centralny Zarząd Służby Więziennej publikuje na stronie sw.gov.pl coroczne raporty. Ostatni dostępny jest z roku 2019 i nosi tytuł „Roczna informacja statystyczna za rok 2019”. Według tego dokumentu średnia ilość osadzonych (tymczasowo aresztowanych, skazanych i ukaranych) w 2019 roku wynosiła 74.564. W tym samym okresie ilość ucieczek lub samowolnych oddaleń wynosiła 169, przy czym najwięcej, bo 163 było z miejsc zatrudnienia, 2 spod konwoju Służby Więziennej, 2 spod konwoju Policji i 4 z terenu zakładu penitencjarnego. Być może niewiele, ale ta niewielka liczba wynika z dobrze zaprojektowanych i wykonanych elektronicznych systemów ochrony oraz ciężkiej pracy Służby Więziennej.
Od wielu lat widoczna jest tendencja, do zastępowania strażników pełniących służbę na wieżyczkach przez rozwiązania techniczne takie jak kamery i czujki. Elektroniczne systemy wykrywające próbę ucieczki się nie męczą, nie zasypiają i mają coraz wyższą skuteczność. Oczywiście, systemy ochrony elektronicznej nie zastąpią funkcjonariuszy Służby Więziennej. Ich rolą jest ułatwienie pracy ludziom i zwiększenie skuteczności systemu ochrony. Mają za zadanie wykryć próbę ucieczki i zaalarmować. Interwencję musi podjąć człowiek.
Firma CIAS Elettronica s.r.l. z Mediolanu od wielu lat wytwarza i dostarcza elektroniczne systemy bezpieczeństwa do jednostek penitencjarnych. Na niektórych obiektach w Polsce do tej pory pracują i prawidłowo działają bariery mikrofalowe zainstalowane ponad 20 lat temu! Takie przypadki najlepiej pokazują, jak dobrej jakości są to urządzenia. Technologia jednak stale się rozwija. Pojawiają się nowe czujki, czasami będące ulepszeniami istniejących już rozwiązań, a czasami wykorzystujące nowy, innowacyjny pomysł. W niniejszym artykule przedstawione będą oba te przypadki.
Czujka SIOUX dostępna jest na rynku od 2012 roku. Jest to system, którego czujniki montuje się na ogrodzeniu, i którego zadaniem jest wykrycie próby przecięcia, przejścia lub przemieszczenia ogrodzenia. W branży elektronicznych systemów ochrony zewnętrznej taki rodzaj czujki nazywa się „czujką ogrodzeniową”. Jako elementy detekcyjne zastosowano czujniki MEMS (mikroukład elektromechaniczny, od angielskiego microelectromechanical system). Nie wchodząc w szczegóły budowy czujnika, które osoba zainteresowana może znaleźć w Internecie lub poznać na kursach specjalistycznych organizowanych w spółce z o.o. CIAS, warto wiedzieć, że tego typu sensory zaczęto stosować w połowie lat 90-tych XX wielu jako urządzenie, z którego sygnał steruje poduszką powietrzną w samochodzie (zastąpiły drogi i duży rolamit), a kilkanaście lat temu pojawiły się w smartfonach i to one są odpowiedzialne za „przekręcenie” ekranu i pomiar ilości kroków, również w smartwatchach i opaskach fitness. Charakteryzują się wielką precyzją pomiaru i bardzo małym wpływem temperatury otoczenia. MEMS, zastosowany w czujce SIOUX może z wielką precyzją zmierzyć przyśpieszenie działające na ogrodzenie w każdym z trzech kierunków (tzw. MEMS 3D), a zaawansowany algorytm pozwala na wykrycie miejsca, w którym znajduje się źródło sygnału z dokładnością do 1m pomimo, że standardowo czujniki rozmieszcza się co 5m. Pojedynczy czujnik może chronić ogrodzenie o wysokości do 6m i, co ważne, również umieszczone na szczycie ogrodzenia zwoje taśmy ostrzowej, jeśli są one mechanicznie połączone z resztą ogrodzenia.
Obecnie dostępna jest wersja SIOUX PRO2. Wykorzystuje ona te same czujniki, ale umieszczone są one w nowych obudowach. Wydłużono długości linii czujników podłączonych do jednego sterownika z 2 x 350 m do 2 x 700 m, linia czujników może być redundantna (przecięcie kabla łączącego czujki jest sygnalizowane, ale czujka działa dalej chroniąc całe ogrodzenie), a dla obiektów o szczególnie wysokim ryzyku można zastosować dodatkowo izolatory, oddzielające fragmenty linii w przypadku wystąpienia zwarcia. Czujka jest całkowicie odporna na działanie zewnętrznych pól elektromagnetycznych, nie można jej zakłócić ani w żaden sposób wyłączyć. Jeśli dodać do tego możliwość integracji z centralką alarmową przez wyjścia przekaźnikowe lub z informatycznymi systemami nadrzędnymi VMS, BMS, SMS lub PSIM przez SDK firmy CIAS (dostępne są już interfejsy dla takich systemów jak Winguard®, Gemos®, InPro BMS®, Milestone®, Geutebruck®, Genetec®, Lenel® i innych), to można zauważyć, że czujka SIOUX PRO2 jest w stanie sprostać wymaganiom każdej profesjonalnej instalacji.
Drugim rozwiązaniem, które wywraca rynek elektronicznych systemów ochrony zewnętrznej jest MICRO-RAY. W firmie CIAS od pewnego czasu zastanawiano się, co można zrobić, aby ulepszyć bariery podczerwieni. Jest to do tej pory bardzo popularne rozwiązanie, pozwalające na zastosowanie w miejscach z ograniczoną przestrzenią. Nie jest jednak pozbawione wad. Instalator musi pamiętać o ograniczeniach związanych z takim umieszczeniem odbiorników, żeby nie były oświetlane bezpośrednio przez światło słoneczne, o zastosowaniu grzałek dla uniknięcia oszronienia lub zaparowania tworzywa osłaniającego układy optyczne itp. Problemy mogą być powodowane przez mgłę, zabrudzenie osłon lub układów optycznych, kurz itp. Po dwóch latach prac projektowych i testów stworzono odpowiednie rozwiązanie. Jest nim bariera MICRO-RAY. W kolumnach typowych dla barier podczerwieni zastosowano bariery mikrofalowe o bardzo wąskiej wiązce, nie przekraczającej 1 m szerokości w najszerszym miejscu, przy rozstawie kolumn na odległość 100 m. Dostępne są kolumny o wysokościach 1 m, 2 m lub 3 m i możliwe jest zastosowanie maksymalnie 4 „wiązek” mikrofalowych. Ponieważ są one szersze niż w przypadku podczerwieni, to 4 „wiązki” wystarczą do zabezpieczenia kolumny o wysokości 3 m. Takie rozwiązanie jest pozbawione całkowicie wad barier podczerwieni. Nie reaguje na mgłę, opady deszczu, kurz i promienie słoneczne. W związku z tym nie ma również wyjścia „autodyskwalifikacja”, które w barierach podczerwieni służy do poinformowania użytkownika, że warunki środowiskowe są zbyt trudne do prawidłowej pracy czujki. Co więcej, ze względu na brak konieczności stosowania grzałek znacznie spadł pobór mocy urządzeń. Zastosowanie znanego z innych barier mikrofalowych firmy CIAS algorytmu Fuzzy Logic, możliwość integracji z systemem nadrzędnym przez SDK firmy CIAS oraz możliwość zasilania w technologii PoE uzupełnia doskonałe właściwości tej profesjonalnej czujki.
